Rybki małe ze wszystkich mórz, Terry Pratchett

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
TerryPratchett
"Rybkimałezewszystkichmórz"
PrzełoŜył:PiotrW.Cholewa
ŚwiatDyskujestpłaskiileŜynaczterechsłoniach,
stojącychnaskorupieogromnegoŜółwia,którypłynieprzez
nieskończonąprzestrzeń.Wykorzystująctęklasycznąkoncepcjęmi
tologicznąjakopunktwyjścia,Pratchettzwdziękiemizabawnie
parodiujelicznetematyShakespeare'a,kreacjonizm,fantasy
heroicznąitd.adodatkowemateriałyznajdujewkrainachtakod
siebieodległychjakstaroŜytnyEgipt,imperiumAztekówczy
Włochyokresurenesansu.Kiedynieopisujeepokhistorycznychczy
kultur,pozwala,bysporaczęśćjegofabułrozgrywałasięwAnkh
Morpork,tygluwszystkichmiastfantasy,będącympołączeniemre
nesansowejFlorencji,wiktoriańskiegoLondynuiwspółczesnego
NowegoJorku.
CyklświataDyskuwykorzystujefantasyjakkrzywezwiercia
dło,odbijającezniekształcony,alerozpoznawalnyobrazdwudzie
stowiecznychproblemów(naprzykładrównouprawnienieiakcja
afirmatywnanabierająnowejgłębi,gdywśródobywateliŜyjąwam
piry,wilkołakiizombie).
PowieściPratchettamoŜnazgrubszapodzielićnacztery
grupy.
WcykluoRincewindzie(Kolormagii,Blaskfantastyczny,
Czarodzicielstwo,Eryk,InterestingTimes,LastContinent)bo
hateremjestniekompetentny,tchórzliwy(albowyjątkoworozsądny)
mag,wciąŜuciekającyprzedjakimśniebezpieczeństwemtylkopo
to,bytrafićnainne,dziesięćrazygorsze.Jakkolwiekpechowo
zaczynająsięjegoprzygody,wkońcuzawszepotrafijakoś
zwycięŜyćiprzywrócićpozoryładuwtakimsensie,wjakim
uŜywasiętegosłowanaDysku.Głównymcelemsatyryjestwtych
ksiąŜkachfantasyheroiczna,przedstawionazewszystkimielemen
tamigatunku:trollami,magamiipodobnąfauną.Czarodzicielstwo
naprzykładtoparodiaLovecraftowskiegoświatapotworów,Eryk
jestŜartemzFaustowskiegoschematupaktuzdiabłem.
SeriaobabciWeatherwax(Równoumagicznienie,Trzywiedźmy,
WitchesAbroad,LordsandLadies,Maskerade,CarpeJugulum)
przedstawiajednąznajpopularniejszychpostacicyklu:czarownicę
oŜelaznymcharakterze,stalowejmoralnościidumiezezbrojonego
betonu,którapotrafiopanowaćkaŜdąsytuację;jakbohaterwe
sternu,ztechnicznegopunktuwidzeniajestzłąwiedźmą,która
czynidobro.NowawersjaUpiorawoperzejestpodstawąMaskerade,
natomiastSennocyletniejtotematLordsandLadies,gdzie
łagodneduszkiszekspirowskiezastąpionezostałyprzezwyniosłe
izłośliweelfyzceltyckichmitów.
CzterypowieścitworzącecykloŚmierci(Mort,ReaperMan,
SoulMusic,Hogfather)opisująprzygodyŚmierci,osobnikapozba
wionegopoczuciahumoru,którywsekrecieŜywicieplejszeuczucia
dlaludzi.AjegoniezdolnośćzrozumieniatychŜeludzipozwala
osiągnąćprawdziwypatos.WMorcieŚmierćbierzesobieurlop,po
zostawiającwszystkiezadaniadwójcepomocnikówobdarzonych
jeszczebardziejlitościwymisercami,wReaperManzaśŚmierć
stajesięchwilowośmiertelnyimoŜesięprzekonać,co
naprawdęoznaczaczłowieczeństwo.
KsiąŜkioStraŜyMiejskiej(StraŜ!StraŜ!,MenatArms,Feet
ofClay,Jingo,TheFifthElephant)łącząfantasyzkryminałem
policyjnym,osiągającodpowiedniozabawnerezultaty.WStraŜ!
StraŜ!dośćniechlujna,aleuczciwaNocnaStraŜzAnkhMorpork
musiwalczyzesmokiem,sprowadzonymwceluusunięciarządzącego
miastemPatrycjuszaiosadzenianatroniemarionetkowegowładcy.
ZkoleiwMenatArmsStraŜpodąŜaśladamimaniakalnegomordercy,
któryszalejezjedynymnaDyskuegzemplarzembronipalnej(zbu
dowanymprzezdyskowyodpowiednikLeonardadaVinci).
OddzielnapowieśćPiramidywprowadzanowoczesnysposób
myśleniadopewnejwersjiEgiptufaraonów.MovingPictureswyko
rzystujenarzędziaświataDysku,byzbadaćprawdziwąmagiękina.
SmallGodsprezentujemroczny,choćzabawnyopispowstaniare
ligii,którejjedyna"prawda"głosi,iŜświatDyskujestkulisty,
niepłaski.
WRybkachmałychzewszystkichmórzPratchettprezentuje
nowąprzygodębabciWeatherwax,osobychętnejdowspółzawodnictwa
iwierzącejprzytym,Ŝe"zająćdrugiemiejsce"tosynonimsłowa
"przegrać"...
TerryPratchettRybkimałezewszystkichmórz
Problemyzaczęłysięniepierwszyrazzresztąodjabłka.
CałaichtorbaleŜałanabiałym,nieskazitelnieczystym
stolebabciWeatherwax.Czerwoneiokrągłe,lśniąceisoczyste,
gdybyznałyprzyszłość,tykałybyjakbomby.
Zatrzymajjesobie.StaryHopcroftpowiedział,Ŝedostanę,
ilezechcęoświadczyłanianiaOgg.Smaczne,trochęsię
marszczą,aleświetniesiętrzymają.
Nazwałjabłkanatwojącześć?upewniłasiębabcia.KaŜde
jejsłowobyłokropelkąkwasuwpowietrzu.
Toprzezmojerumianepoliczkiwyjaśniłaniania.Iwy
leczyłammunogę,kiedywzeszłymrokuspadłzdrabiny.Ijeszcze
przygotowałamdlaniegomaśćnałysinę.
Niepodziałałaprzypomniałababcia.Tajegoperuka...
StraszniejestzobaczyćcośtakiegonakimśjeszczeŜywym.
Alebyłwdzięczny,Ŝeokazałamzainteresowanie.
BabciaWeatherwaxnieodrywaławzrokuodjabłek.Owocei
warzywaznakomicierosływgórach,gdzielatabyłygorące,azimy
mroźne.PercyHopcroftznanybyłjakoświetnysadownik,zawszez
pędzelkiemzwielbłądziejsierściwrękuichętnydoseksualnych
wybrykówogrodowych.
Sprzedajeswojesadzonkiwcałejokolicystwierdziła
nianiaOgg.Zabawniepomyśleć,ŜejuŜwkrótcetysiąceludzi
będziemogłospróbowaćnianiOgg.
Kolejnetysiącemruknęłakwaśnobabcia.
Szalonamłodośćnianibyłaniczymotwartaksięga,chociaŜ
dostępnajedyniewgładkichszarychokładkach.
Dziękujęci,Esme.NianiaOggrozmarzyłasięnachwilę.
PotemspojrzałanakoleŜankęzfałszywątroską.Chybanie
jesteśzazdrosna,prawda?Niemaszmizazłetejchwiliradości?
Ja?Zazdrosna?Ocomiałabymbyćzazdrosna?PrzecieŜto
tylkojabłka.NicwaŜnego...
Takwłaśniesobiemyślałam.Drobnygest,Ŝebyzrobićprzy
jemnośćstarszejpani.Acotamuciebie?
Świetnie.Świetnie.
NazbierałaśjuŜdrewnonazimę?
Prawie.
TodobrzeucieszyłasięnianiaOgg.Todobrze.
Przezchwilęsiedziaływmilczeniu.Jakiśmotylnapara
pecie,zbudzonyniezwykłymotejporzeciepłem,wybijał
skrzydełkamiszybkirytm,próbującdosięgnąćwrześniowegosłońca.
Twojeziemniaki...juŜchybawykopane?zaczęłaniania.
Tak.
Naszenieźlesięwtymrokuudały.
Todobrze.
Izasoliłaśfasolę?
Tak.
PewnieniemoŜeszsięjuŜdoczekaćPróbwprzyszłymtygod
niu?
Tak.
Inapewnoćwiczyłaś?
Nie.
NianiOggwydałosię,Ŝemimosłonecznegoblaskupogłębiają
sięcieniewkątachpokoju.Samopowietrzestawałosięmroczne.
Chatkaczarownicyjestczułananastrojewłaścicielki.Alebrnęła
dalej.Głupcypędząnazłamaniekarku,sąjednakślamazarami
wporównaniuzestarszymipaniami,którejuŜniczegoniemuszą
sięobawiać.
Przyjdzieszwniedzielęnaobiad?
Acobędzie?
Wieprzowina.
Wjabłkowymsosie?
Tak...
Nieprzerwałajejbabcia.
Cośzaskrzypiałozanianiąotworzyłysiędrzwi.Ktoś,kto
niejestczarownicą,próbowałbyjakośwytłumaczyćtozjawisko:
powiedziałby,Ŝetotylkowiatr,oczywiście.AnianiaOgg,choć
skłonnazgodzićsięztąteorią,dodałabyjednak:Dlaczegotylko
wiatriwjakisposóbzdołałunieśćskobel?
Wiesz,niemogętakplotkowaćztobądowieczorurzekła
szybkoiwstała.Otejporzerokunapewnomaszmnóstwozajęć.
Tak.
NotojuŜpójdę.
Dowidzenia.
Wiatrzatrzasnąłdrzwi,gdynianiapospieszniemaszerowała
ścieŜką.
Przyszłojejdogłowy,ŜebyćmoŜeposunęłasięodrobinęza
daleko.Aletylkoodrobinę.
Kłopotzbyciemczarownicąprzynajmniejwprzekonaniu
niektórychosóbpoleganatym,Ŝeczłowiekmusitkwićnawsi.
Nianitonieprzeszkadzało.Miałatuwszystko,czegopotrze
bowała.Miaławszystko,czegopotrzebowałakiedykolwiek,choć
wprzeszłościkilkarazyskończylisięjejmęŜczyźni.Obcestrony
nadająsiędokrótkichodwiedzin,aledoniczegopowaŜnego.Mają
tamciekawedrinkiizabawnejedzenie,leczobcestronyto
miejsce,dokądsięwyrusza,robito,cobyćmoŜetrzebazrobić,
iwracatutajgdziesięŜyjenaprawdę.NianiaOggbyłatutaj
szczęśliwa.
Oczywiście,pomyślała,przechodzącprzeztrawnik,niema
takiegowidokuzokna.Nianiamieszkaławmiasteczku,alebabcia
mogłaspojrzećponadlasem,ponadpolami,aŜpowielki,kolisty
horyzontDysku.
Takiwidok,twierdziłaniania,moŜewyssaćczłowiekowiumysł
zgłowy.
Tłumaczylijejkiedyś,Ŝeświatjestpłaski,cojest
rozsądne,iŜepłyniewprzestrzeninagrzbietachczterechsłoni,
stojącychnaskorupieŜółwiaconiemusisięzgadzaćzrozsąd
kiem.WszystkotojednakdziałosięGdzieśTam,imogłosięsobie
dziaćzbłogosławieństwemicałkowitąobojętnościąniani,dopóki
onasamaŜyławewłasnymświatkuośrednicydziesięciumil,który
wciąŜnosiławokółsiebie.
EsmeWeatherwaxchciałajednakwięcej,niŜmogłojejdać
nieduŜekrólestwo.Byłainnączarownicą.
NianiazaśzaswójobowiązekuwaŜałaobronębabciWeatherwax
przednudą.Całatasprawazjabłkamibyładrobnostką,niewielką
złośliwością,jeślisięnadniązastanowić,leczEsmepotrze
bowałaczegoś,cokaŜdydzieńczyniwartymprzeŜywania.Skoro
musitobyćgniewizazdrość,niechbędzie.Babciazacznieteraz
[ Pobierz całość w formacie PDF ]

Rybki małe ze wszystkich mórz, Terry Pratchett

Tematy