Rynek pracy cz 2, DPZ, Doradztwo zawodowe i personalne UAM

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Irena Wolińska
EURES jako instrument realizacji
prawa swobody przepływu pracowników
Wprowadzenie
Swoboda przepływu pracowników to jedno z czterech fundamentalnych
praw Unii Europejskiej. Ma ono znaczenie zarówno w odniesieniu do kwe-
stii gospodarczych i społecznych, jak i w odniesieniu do wolności jedno-
stek. Oznacza bowiem – najogólniej rzecz ujmując – prawo do podejmowa-
nia swobodnie wybieranego zatrudnienia na całym terytorium Unii Euro-
pejskiej i do wynikających stąd uprawnień, przy czym wiąże się z prawem
do równego traktowania z obywatelami państwa, na terenie którego zatrud-
nienie jest wykonywane. Z gospodarczego punktu widzenia istotne jest stwo-
rzenie szerszej płaszczyzny dopasowywania popytu i podaży na rynku pra-
cy oraz rozwoju mobilności zawodowej pracowników. Perspektywa spo-
łeczna nakazuje zwracać uwagę na możliwość poprawy sytuacji materialnej
mieszkańców Unii oraz na szanse pogłębiania procesów integracyjnych.
Z perspektywy indywidualnej istotne jest posiadanie obywatelstwa Unii Eu-
ropejskiej i dysponowanie wynikającymi z tego tytułu przywilejami.
Większość publikacji i opracowań poświęconych swobodzie przepływu
pracowników koncentruje się na kwestiach podmiotowych i przedmioto-
wych tego prawa, a następnie na problematyce koordynacji systemów za-
127
Pośrednictwo pracy w wymiarze międzynarodowym
bezpieczenia społecznego. Brak jest natomiast opracowań prezentujących
system wspierający realizację prawa swobody przepływu pracowników, ja-
kim jest EURES (Europejskie Służby Zatrudnienia).
Niniejszy artykuł odnosi się właśnie do tego aspektu swobody przepły-
wu pracowników. Przygotowanie do aktywnego uczestnictwa w sieci
EURES to jedno z pilniejszych zadań, jakie stoi przed polskimi służbami
zatrudnienia, co czyni temat pracy aktualnym.
1. Kontekst polityczny i podstawy prawne
Konstytucyjną podstawą swobody przepływu pracowników jest artykuł
39 Traktatu o Unii Europejskiej.
Rozporządzenie Rady 1612/68 dotyczące swobody przepływu pracow-
ników w obrębie Wspólnoty, to obok rozporządzenia 1408/71 podstawowy
akt regulujący sposób realizacji swobody przepływu osób. Potwierdza ono
prawo wszystkich obywateli państw członkowskich do podejmowania za-
trudnienia na terytorium innego państwa członkowskiego – na równi z oby-
watelami tego państwa. Część II tego rozporządzenia dotyczy zasad współ-
pracy państw członkowskich i Komisji w zakresie informowania o wolnych
miejscach pracy i prowadzenia rekrutacji pracowników na terenie Wspól-
noty. W rozdziale I stwierdzono, iż państwa członkowskie winny prowadzić
wspólne badania mające na celu zapewnienie swobodnego przepływu pra-
cowników, a ich służby zatrudnienia powinny współpracować w zakresie
poszukiwania pracowników na wolne miejsca pracy oraz w zakresie udzie-
lania pomocy w znalezieniu odpowiedniego miejsca pracy. Oczekuje się, że
kraje członkowskie stworzą specjalistyczne struktury do spraw współpracy
z odpowiednimi strukturami innych krajów – wykaz takich struktur ogła-
szany będzie w dzienniku Urzędowym Wspólnot Europejskich. Zadaniem
tych struktur jest także przekazywanie i upowszechnianie informacji o wa-
runkach życia i pracy oraz sytuacji na rynku pracy. Rozdział II dotyczący
mechanizmu obsadzania wolnych miejsc pracy zobowiązuje struktury,
o których mowa wyżej, do przekazywania informacji o wolnych miejscach
pracy i osobach poszukujących pracy na terenie innych państw członkow-
128
Pośrednictwo pracy w wymiarze międzynarodowym
skich. Kraje nie będące członkami Wspólnoty mogą być informowane
o wolnych miejscach pracy dopiero wtedy, gdy państwa członkowskie po-
twierdzą brak zainteresowania tymi ofertami wśród obywateli Wspólnoty.
Przewidziano także sytuację, gdy na terenie państwa członkowskiego po-
wstanie na tyle zła sytuacja na rynku pracy, że konieczne będzie wprowa-
dzenie ograniczenia w dostępie do tego rynku dla obywateli innych państw.
Decyzję w sprawie wprowadzenia takiego ograniczenia wprowadzić może
Komisja na wniosek danego państwa. Rozdział III stanowi o powołaniu
Europejskiego Biura Koordynacji Obsadzania Wolnych Miejsc Pracy
i Wniosków o Zatrudnienie (zwanego dalej Europejskim Biurem Koordy-
nacji – EURESco), którego zadaniem jest przede wszystkim koordynacja
metod działania, prowadzenie analiz i tworzenie zestawień ofert pracy i wnios-
ków od osób poszukujących pracy.
Na mocy artykułu 44 Rozporządzenia Komisja wydała 22 października
1993 roku Decyzję (93/569/EEC) o utworzeniu sieci EURES, a 23 grudnia
2002 roku nową Decyzję wprowadzającą Rozporządzenie Rady (EWG)
nr 1612/68 dotyczące obsadzania wolnych miejsc pracy i podań o pracę
(2003/8/EC). Obie Decyzje zostały omówione niżej.
Europejska Strategia Zatrudnienia stworzyła nowe ramy polityczne
dla funkcjonowania systemu EURES. Kluczowe z tego punktu widzenia są
jej dwa filary – zwiększanie zdolności do podejmowania i utrzymania za-
trudnienia oraz poprawa zdolności adaptacyjnych firm i ich pracowników,
a w szczególności eksponowane w Wytycznych na temat Zatrudnienia takie
działania jak identyfikacja i zapobieganie „wąskim gardłom” poprzez po-
średnictwo pracy, stymulowanie mobilności zawodowej i geograficznej oraz
wymianę informacji o pracy.
Wśród obecnie obowiązujących podstaw prawnych systemu EURES
należy wymienić także Statut EURES, wydany 4 kwietnia 2003 roku przez
Dyrekcję Generalną ds. Zatrudnienia i Spraw Społecznych (opracowany
przez działające w jej strukturach Europejskie Biuro Koordynacji na pod-
stawie Decyzji z 23 grudnia 2003 roku).
1
1
EURES w Komisji Europejskiej: European Commission, DG V/A/3 – EURES, Rue de
la Loi 200, 1049 Bruxelles.
129
Pośrednictwo pracy w wymiarze międzynarodowym
2. Historia i zadania
Okres od 1993 do 2002
2
Wydana w 1993 roku Decyzja Komisji zobowiązała służby zatrudnienia
krajów członkowskich i ich partnerów krajowych do utworzenia euro-
pejskiej sieci usług o nazwie EURES – Europejskie Służby Zatrudnienia
(EURopean Employment Services), która zastąpiła stworzony przez Komi-
sję w 1972 roku europejski system do międzynarodowej wymiany informa-
cji o ofertach i kandydatach SEDOC.
Celem EURES od początku jego istnienia było stworzenie możliwości
wymiany informacji na temat dostępnych miejsc pracy oraz warunków życia
i pracy, zwiększenie przejrzystości rynku pracy oraz wspieranie swobody prze-
pływu osób. Nazwa EURES została na mocy tej decyzji zastrzeżona; stwier-
dzono tam ponadto, że jest ona wyrażona również w formie graficznego logo.
Decyzja postanowiła o ulokowaniu
Europejskiego Biura Koordynacji
w Dyrekcji Generalnej V.
Zgodnie z zapisami Decyzji, EURES miał bazować
na systemie komputerowym i zunifikowanych procedurach wymiany infor-
macji. Zakładano, że kraje członkowskie będą miały dostęp do sieci poprzez
krajowe systemy informatyczne służb zatrudnienia lub wykorzystując odręb-
ne stacje robocze połączone bezpośrednio z systemem EURES. Podstawową
część systemu miała stanowić wymiana informacji o ofertach pracy, które
mogą być wykorzystane przez osoby spoza danego kraju.
Zgodnie z omawianą Decyzją kluczową rolę w systemie powinny pełnić
służby zatrudnienia, stowarzyszone z siecią. Jednakże, ponieważ Rozporzą-
dzenie 1612/68 zakłada, iż każdy kraj utworzy struktury wyspecjalizowane
zdecydowano, że będą one bazowały na sieci agentów zwanych
eurodo-
radcami
3
. Powinni oni otrzymać odpowiednie wyszkolenie pod egidą Ko-
2
Szerzej o okresie od 1993 roku – I. Wolińska, Europejski system wymiany informacji
o pracy, Rynek Pracy 5/1999.
3
Nie należy tego pojęcia utożsamiać z polskim doradcą zawodowym – w tym przypadku
chodzi o pośrednika pracy; zwraca uwagę zmiana nazwy stanowiska z eurodoradcy (
eu-
roadviser)
na EURES-doradcę (
EURES-adviser)
po 2000 roku (w wyniku wprowadze-
nia waluty EURO i pojawienia się zawodu związanego z jej funkcjonowaniem).
130
Pośrednictwo pracy w wymiarze międzynarodowym
misji. W Decyzji określono ich zadania, status i warunki pracy. Liczba, miej-
sce pracy, charakter umowy eurodoradcy określane są przez instytucje kra-
jowe, które wyznaczą dane osoby. Instytucje te są obowiązane przekazywać
Komisji dane na temat tych osób (dane personalne, adres, obszar działania).
Instytucje krajowe są też zobowiązane stworzyć eurodoradcom odpowied-
nie warunki pracy poprzez m.in. wyposażenie w niezbędny sprzęt i narzę-
dzia konieczne do udzielania informacji i doradztwa na poziomie krajowym
i europejskim.
Okres od 03. 2003 r.
W dniu 22 grudnia 2002 roku Komisja wydała nową Decyzję wprowa-
dzającą Rozporządzenie Rady 1612/68 dotyczące obsadzania wolnych miejsc
pracy i podań o pracę. Decyzja ta weszła w życie 1 marca 2003 roku i uchy-
liła decyzję z 1993 roku.
Punktem wyjścia do wydania nowej decyzji było stwierdzenie znaczne-
go postępu w rozwoju EURES i konstatacja dotycząca potrzeby wzmocnie-
nia i silniejszego zintegrowania sieci z krajowymi służbami zatrudnienia.
Dodatkowym elementem było zbliżające się poszerzenie Unii, a także roz-
wój narzędzi informatycznych. Kolejny aspekt to potrzeba wzmocnienia
mobilności zawodowej i geograficznej. Podkreśla się, że EURES jest na-
rzędziem wspierającym Europejską Strategię Zatrudnienia i przyczynia się
do wzmocnienia jednolitego europejskiego rynku.
W artykule 2 Decyzji stwierdzono, że EURES, działając na rzecz poszu-
kujących pracy, pracowników i pracodawców wspiera:
„a) rozwój europejskich rynków pracy, otwartych i dostępnych dla wszyst-
kich,
b) ponadnarodową, międzyregionalną i transgraniczną wymianę wolnych
miejsc pracy i podań o pracę,
c) przejrzystość i wymianę informacji na europejskich rynkach pracy, włą-
czając w to informacje o warunkach życia i możliwościach zdobywania
kwalifikacji,
d) rozwój metod i wskaźników stosowanych do realizacji tych celów.”
131
[ Pobierz całość w formacie PDF ]

Rynek pracy cz 2, DPZ, Doradztwo zawodowe i personalne UAM

Tematy