Rocznik wydziału sztuki Arteria,

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
art
eria
eria - Rocznik Wydziału Sztuki
1
ROCZNIK WYDZIAŁU SZTUKI WYDZIAŁU NAUCZYCIELSKIEGO POLITECHNIKI RADOMSKIEJ
nr
6
2. Aleksander Olszewski
Wstęp
3. Ks. Zbigniew Niemirski
Zakaz sporządzania wizerunków
w Starym Testamencie
7. Ks. Adam Wąs
Anikoniczny obraz Boga w islamie
13. Kazimierz Łyszcz
Malarstwo miniaturowe
a tendencje ikonoklastyczne w sztuce islamu
23. Ks. Wojciech Rudkowski
Reformacja – degeneracja czy rozwój obrazu?
26. Ks. Zbigniew Gaczyński
Obraz Jezusa we wczesnej tradycji
teologicznej i artystycznej
33. Ks. Wojciech Zdon
Dydaktyka zbawienia na sklepieniach pobenedyktyńskie-
go kościoła w opactwie sieciechowskim
39. Anna Janicka
Polska sztuka sakralna w okresie kontrreformacji
45. Leszek Wianowski
Ikona – wróg czy sprzymierzeniec na drodze
do zbawienia?
55. Jacek Gajewski
Warszawa rezydencjonalna: przestrzeń miejska i czas
w systemie obrazowania władzy (XVI-XVIII w.).
Kilka uwag
62. Urszula Sierszyńska-Rogólska
Jacek Malczewski – „Portret syna Rafała z żoną”
67. Bogusław Blum
Państwowa Wytwórnia Prochu w Pionkach i jej miasto-
twórcza i cywilizacyjna rola w budowaniu miasta i roz-
woju regionu radomskiego w okresie międzywojennym
79. Roman Gajewski
Wyrastanie z rysunku, czyli rzecz o rysunku w akademii
83. Henryk Hoffman
Co to jest sztuka?
88. Elżbieta Staniszewska
Przywrócanie komunikatywności współczesnej sztuce.
Od upiekszania narzędzia do estetyzacji rzeczy
97. Anna Wojdała-Markowska
Próba rekonstrukcji procesu twórczego u Józefa Hała-
sa i Jana Tarasina na podstawie analizy ich dzieł i wy-
powiedzi
107. Mariusz A. Dański
Technologia twórczości
109. Jacek Dyrzyński
Twórczość Hanny Wojdały-Markowskiej
112. Andrzej Klimczak-Dobrzaniecki
Hanna Wojdała-Markowska
115. Aleksander Olszewski
100 wystaw Akademickiej Galerii Sztuki Politechniki
Radomskiej
– Rocznik Katedry Sztuki
Wydziału Nauczycielskiego Politechniki Radomskiej
Redaguje Kolegium w składzie:
Redaktor naczelny – Aleksander Olszewski,
Jacek Gajewski, Kazimierz Łyszcz
Skład i łamanie – Mariusz A. Dański
Na okładce fragment grafiki Mariusza A. Dańskiego
Z cyklu Tkaniny Binarne - zakłocenie - owal, grafika
cyfrowa, 2005
eria
© WYDAWNICTWO POLITECHNIKI RADOMSKIEJ
Redakcja zastrzega sobie prawo do zmiany tytułów,
skracania materiałów oraz wprowadzania poprawek
stylistycznych.
Materiałów nie zamówionych nie zwraca.
Radom 2008
ISSN 1895-5827
art
eria
117. Tadeusz Z. Blonski
International Art Exibition 4x=? RADOM – KOŠICE –
KAUNAS – LVOV
119. Stanisław Zbigniew Kamieński
Wystawa
120. Aleksander Olszewski
Obok granic
122. Raimonda Simanaitiene
„4x=?” Międzynarodowa wystawa w Radomiu
124. Mieczysław Szewczuk
„Wojciech Fangor w Rogatce” i inne zapiski z okazji
wystawy jubileuszowej
127. Barbara Jedlewska
Edukacja dla kultury
134. Anna Klas-Markiewicz
Okruchy pamięci
136. Ewa Golka
O prawie autorskim
138. Mikołaj Olszewski
Między prawem a swobodą – wolny rynek obrotu dzie-
łami sztuki w Unii Europejskiej a ochrona dóbr kultury
w Polsce.
146. Marcin Noga
Implementacja dualnych macierzy współosiowych ob-
razów – fotografia cyfrowa
152. Marian Andrzej Bartczak
Wiersze
155. Tadeusz Z. Blonski
W krzywym zwierciadle – karykatury Tadeusza Z. Blon-
skiego
156. Bogumił Łukaszewski
Karykatury Bogumiła Łukaszewskiego
art
art
eria
2
art
eria - Rocznik Wydziału Sztuki
Aleksander
OLSZEWSKI
oczekujemy w Radomiu. Zmiany personalne nastąpiły, ale na owoce musimy trochę pocze
kać. Dyrektorem Muzeum J. Malczewskiego został w wyniku konkursu mgr Adam Zieleziń-
ski – radomianin, człowiek dynamiczny, otwarty na współdziałanie, autor i kurator kolekcji sztuki nie-
profesjonalnej. Również w wyniku konkursu dyrektorem Mazowieckiego Centrum Sztuki Współczesnej
został Zbigniew Belowski, dobrze zorientowany w zagadnieniach sztuki współczesnej, zastępując za-
służoną w organizowaniu tej instytucji Panią Agatę Morgan, która do konkursu nie przystąpiła. Dlacze-
go? – tylko ona zna odpowiedź.
Z udziałem wiceprezydenta miasta R. Fałka udało się utworzyć komitet organizacyjny mający na
celu przywrócenie Radomskich Salonów Zimowych – Ogólnopolskich Przeglądów Sztuki.
Obchodziliśmy Jubileusz Akademickiej Galerii Wydziału Sztuki Politechniki Radomskiej, która świę-
towała realizację 100 wystaw. Producentem przedsięwzięcia było Centrum Sztuki Współczesnej Elek-
trownia. Z tej okazji na terenie Centrum mogliśmy oglądać kolekcję darów, które będą się częścią
zbioru galerii sztuki współczesnej. Projektantem pokazu był prof. Andrzej Gieraga, który stworzył
znakomitą ekspozycję. Wystawie towarzyszy katalog wydany przez producenta wystawy Mazowieckie
Centrum Sztuki Współczesnej „Elektrownia” w Radomiu, prezentujący prace wszystkich autorów i ich
notki biograficzne. Projektantem katalogu jest prof .Jan Trojan i mgr Andrzej Graczykowski. Jubileuszo-
wi towarzyszył pokaz plenerowy prac autorów wystawiających w Galerii Rogatka zrealizowany przez
Gazetę Wyborczą w Radomiu na Placu Konstytucji 3 Maja. Za patronat medialny nad całością jubile-
uszu chciałbym podziękować redaktorowi I. Domańskiemu. Wszystkim autorom, którzy zechcieli po-
darować swoje prace Akademickiej Galerii Sztuki „Rogatka” bardzo serdecznie dziękuję.
W Muzeum Sztuki Współczesnej dzięki akceptacji pomysłu przez kierownika mgr M. Szewczuka
zrealizowaliśmy międzynarodową wystawę prezentującą twórczość nauczycieli akademickich z Wydzia-
łu Sztuki w Kownie ASP Wilno, ASP Lwów Ukraina, Wydziału Sztuki Uniwersytetu Technicznego
z Koszyc Słowacja i Wydziału Sztuki Politechniki Radomskiej. Pragnę w tym miejscu podziękować
kuratorowi wystawy mgr Mariuszowi Jończemu za interesujący projekt i realizację wystawy, która
w listopadzie 2007 będzie prezentowana w Koszycach, a następnie w późniejszym terminie we Lwowie
i Kownie.
Najistotniejszym wydarzeniem w minionym okresie dla ludzi sztuki była decyzja Ministerstwa Nauki
i Szkolnictwa Wyższego o utworzeniu w Radomiu Wydziału Sztuki. W ten oto sposób mamy pełny cykl
kształcenia plastycznego w naszym mieście. Kadra Wydziału może być dumna z tego faktu , bo jeste-
śmy pierwszą tego typu jednostką organizacyjną w kraju. Zobowiązuje to nas do dużego wysiłku, by
utrzymać wysoki poziom kształcenia.
W październiku na terenie Wydziału Sztuki pod patronatem ks. Biskupa Ordynariusza dr. Zygmun-
ta Zimowskiego i rektora Politechniki Radomskiej prof. dr. hab. inż. Mirosława Lufta odbyła się
II Ogólnopolska Konferencja poświęcona relacjom sztuki i religii. Konferencji towarzyszył konkurs pla-
styczny dla studentów na dzieło związane z kulturą chrześcijańską. Nagrody ufundował ks. Biskup
Ordynariusz dr Z. Zimowski; za dary i obecność serdecznie dziękuję.
Reasumując rok 2007 można uznać za udany w naszej działalności organizacyjnej i artystycznej,
choć nie wszystkie projekty zostały zrealizowane.
art
art
eria
eria
W
ostatnim wydaniu „Arterii” pisałem o nadziejach na zmiany w instytucjach kultury, jakich
art
eria
eria - Rocznik Wydziału Sztuki
3
Zakaz sporządzania wizerunków
w Starym Testamencie
Ks. Zbigniew
NIEMIRSKI
Z
akaz sporządzania wizerunków został wyrażony wprost w obu miejscach, gdzie starotestamen-
Dekalog
3
D
ekalog to zbiór etycznych zasad stanowiących zobowiązania ludzkiej strony Przymierza, zawarte
go przez Boga z Izraelem pod górą Synaj. Izraela reprezentował Mojżesz.
Termin „dekalog” (utworzony z greckich słów „deka” – „dziesięć” i „logos” – „słowo”) po raz pierw-
szy został użyty dopiero w II w. po Chr. przez chrześcijańskiego apologetę i męczennika św. Ireneusza
z Lyonu (Adv. Haer. 4,13). Oparł się przy tym na występującej trzykrotnie w Pięcioksięgu wzmiance
o dziesięciu słowach (Wj 34,28: Był tam Mojżesz u Pana czterdzieści dni i czterdzieści nocy... I napisał
na tablicach słowa przymierza – Dziesięć Słów; Pwt 4,13: [Pan] oznajmił wam swe przymierze, gdy
rozkazał wam pełnić Dziesięć Przykazań; 10,4: A on [Mojżesz] napisał na tablicach pismem, jak po-
przednio dziesięć Przykazań).
Stary Testament przekazuje w kilku miejscach informację, że Dekalog spisany został na dwóch
kamiennych tablicach i umieszczony w Arce Przymierza (Wj 40,18; Pwt 10,5; 1Krl 8,9). Stanowił wraz
z nią, aż do czasu niewoli babilońskiej (587 przed Chr.) – kiedy to Arka zaginęła, największą świętość
Izraela.
Jak to zostało zaznaczone we wstępie, tekst Dekalogu w całości w Biblii pojawia się dwukrotnie
(Wj 20,1-17; Pwt 5,6-21). Relacja Księgi Wyjścia należy do opisu zawarcia Przymierza, gdy wędrujący
z Egiptu do Kanaanu Izraelici przebywali pod Synajem (rozdziały 19-24). Natomiast Dekalog w wersji
Księgi Powtórzonego Prawa jest wypowiedzią Mojżesza wygłoszoną do Izraela na stepach Moabu pod
koniec wędrówki przez pustynię.
W Nowym Testamencie przykazania Dekalogu spotykamy tylko fragmentarycznie (Mt 19,18-19;
Mk 10,19; Łk 18,20; Rz 13,9; Jk 2,11).
Zdaje się, że obie tablice Dekalogu powstawały w różnych okresach. Bibliści przyjmują, że pierwot-
ny dekalog był krótki i z czasem rozrastał się. Ze względu na szacunek Izraelitów do tradycji, bacznie
zachowującej starsze treści, łatwiej przyjąć rekonstrukcję, w której pojawiały się dodatki, a nie było
opuszczeń tekstów starszych. Owe dodatki powstawały w każdej z teologicznych tradycji Pięcioksięgu
(jahwistycznej z X w, elohistycznej z VIII w., deuteronomistycznej z VII w. i kapłańskiej z VI-V w. przed
Chr.).
1
(4) Nie będziesz czynił żadnej rzeźby ani żadnego obrazu tego, co jest na niebie wysoko, ani tego, co jest na ziemi nisko, ani tego, co jest
w wodach pod ziemią! (5) Nie będziesz oddawał im pokłonu i nie będziesz im służył, ponieważ Ja Pan, twój Bóg, jestem Bogiem zazdro-
snym, który karze występek ojców na synach do trzeciego i czwartego pokolenia względem tych, którzy Mnie nienawidzą. (6) Okazuję zaś
łaskę aż do tysiącznego pokolenia tym, którzy Mnie miłują i przestrzegają moich przykazań.
2
(8) Nie uczynisz sobie posągu ani żadnego obrazu tego, co jest na niebie wysoko albo na ziemi nisko, lub w wodzie poniżej ziemi. (9) Nie
będziesz oddawał im pokłonu ani służył. Bo Ja jestem Pan, Bóg twój, Bóg zazdrosny, karzący nieprawość ojców na synach w trzecim
i w czwartym pokoleniu - tych, którzy Mnie nienawidzą, (10) a który okazuje łaskę w tysiącznym pokoleniu tym, którzy Mnie miłują i strzegą
moich przykazań.
3
A. Bonora, Decalogo, w: Nuovo dizionario di teologia biblica, red. P. Rossano – G. Ravasi – A. Girlanda, Cinisello Balsamo 2001,
s. 370-384. A. Chouraqui, I dieci comandamenti, Milano 2001. H. Schmidt, Mose und Dekalog, Göttingen 1923, s. 76-119. W. Kessler,
Die literarische, historische und theologische Problematik des Dekaloges, w: VT 7 (1957), s. 1-16. J.St. Synowiec, Dziesięć przykazań: Wj
20,1-17, Pwt 5,6-20, Kraków 1999.
art
eria
talni redaktorzy zamieścili treść Dekalogu, a więc są to: Wj 20,4-6
1
i Pwt 5,8-10
2
. Bóg na
kartach Starego Testamentu nazywa siebie Bogiem zazdrosnym (np. Wj 20,5; Pwt 5,9). On
jako absolutny Władca nie chce dzielić z nikim czci jaka Jemu się należy. Nie chce tego czynić z tego
prostego powodu, że innych bogów po prostu nie ma.
Dekalog
4
art
eria - Rocznik Wydziału Sztuki
W biblistyce pojawiły się próby rekonstrukcji pierwotnej, krótkiej formy Dekalogu
4
. Już badacz
przełomu XIX i XX w. J. Wellhausen wysunął hipotezę, że najstarszy dekalog (zwany kultowym) znajdu-
je się Wj 34,11-27. Tutaj w w. 17 znajduje się krótki nakaz: Nie uczynisz sobie bogów ulanych
z metalu.
J. Wellhausen był zwolennikiem skrajnego ewolucjonizmu religijnego w Starym Testamncie. Uwa-
żał, że Dekalog to dzieło późnoprorockie czy nawet poprorockie (a więc jego ostateczna forma pocho-
dzi z około IV w. przed Chr.).
Z kolei H. Gressman, zwolennik zależności religii Starego Testamentu od religii Bliskiego Wscho-
du, postawił tezę, że większość przykazań Dekalogu (zwłaszcza dotyczących stosunków międzyludz-
kich) powstała w początkach historii Izraela. Pokazuje tutaj podobieństwa z 125 rozdziałem egipskiej
„Księgi zmarłych”. Ta powstała w czasach piramid (a więc przed r. 2000 przed Chr.). Badacz przywo-
łuje też Kodeks Hammurabiego (XVIII w. przed Chr.), gdzie znajduje się zakaz kradzieży, cudzołóstwa,
zabójstwa i uczynków nieczystych)
5
.
3. Zwolennicy metody badawczej Formgeschichte (historii form)
6
zwracali uwagę, że forma apo-
dyktyczna sformułowań poszczególnych przykazań (2. osoba liczby pojedynczej) wskazuje na to,
że muszą one pochodzić od osoby o wyjątkowym autorytecie. Taki, ich zdaniem miał właśnie Mojżesz
7
.
Podział na dziesięć przykazań
8
P
róba dzielenia na dziesięć przykazań sięga starożytności. Kłopot polegał i polega na tym, że przy-
kazań jest więcej niż dziesięć.
Filon z Aleksandrii, żyjący w I w. przed i po Chr., a reprezentujący judaizm diaspory (w odróżnieniu
od judaizmu palestyńskiego), uważał zakaz czci obcych bogów za pierwsze, a zakaz sporządzania
wizerunków za drugie przykazanie. Za nim taki podział przyjmowali Ojcowie Kościoła na Wschodzie.
Z kolei Żydzi palestyńscy (świadectwem tego jest Talmud), opierając się na Wj 20, za pierwsze
przykazanie uznali wprowadzenie: Jam jest Jahwe, Bóg twój, którym cię wywiódł z ziemi egipskiej,
z domu niewoli. Drugie przykazanie obejmuje zarówno zakaz czci obcych bogów, jak też sporządzania
wizerunków Jahwe. Trzecie przykazanie to zakaz wzywania Jahwe do czczych rzeczy itd. Dziesiąte to
łączny zakaz pożądania cudzej własności z cudza żoną.
Istniały tez inne próby podziałów. Np. pisarze kościelni (np. w III w. Orygenes w Homilii in Exodum
8,2 czy w na przełomie IV i V w. św. Augustyn w Quaestiones in Exodum 71) łączyli zakaz czci obcych
bogów i sporządzania obrazów Jahwe w jedno pierwsze przykazanie, a zakaz pożądania dzielili na dwa:
żony i cudzej własności.
W każdej z prób, przy zachowaniu pełnej treści, istniały wewnętrzne różnice w podziałach, a liczba
przykazań wynosiła dziesięć.
W naszej refleksji przyjmijmy podział Orygenesa i Augustyna.
Pierwsze przykazanie
P
o zakazie oddawania czci obcym bogom, pojawia się zakaz sporządzania rzeźb i wszelkich obra-
zów.
Tekst Pwt 6,12-15
9
jest komentarzem do zakazu oddawania czci obcym bogom, natomiast – cie-
kawa rzecz –nie wspomina o zakazie sporządzania podobizn. Stąd pojawiła się hipoteza, że w pierwot-
nym tekście Dekalogu nie było zakazu sporządzania podobizn. Ale trzeba tu zwrócić uwagę, że Pwt
6,12n chce komentować tylko pierwsze przykazanie. Z milczenia o drugim nie wynika jego nieistnienie.
4
S. Łach, Dekalog, ustalenie i wyjaśnienie tekstu, Włocławek 1948. J.J. Stamm, Dreissig Jahre Deklaog-Forschung, w: ThR 27 (1961),s.
189-239. 281-305. S. Włudyga, Z badań egzegetycznych nad dekalogiem, w: Księga jubileuszowa 1727-1977. 250 lat Seminarium
Duchownego w Kielcach, Kielce 1977, s. 255-271.
5
H.J. Boecker, Recht und Gestetz im AT und im alten Orient, Neukirchen 1976.
6
G.J. Botterweck, Form- und überlieferungsgeschichtliche Studie zum Dekalog, w: „Concilium“ 1 (1965), s. 392-401.
7
S. Mędala, Dekalog na tle ówczesnych stosunków społecznych, w: Bóg, dekalog, błogosławieństwo, modlitwa, Kraków 1977, s. 87-106.
8
R. Knierim, Das erste Gebot, w: ZAW 77 (1965), s. 20-39.
9
(12) Strzeż się, byś nie zapomniał o Panu, który cię wyprowadził z ziemi egipskiej, z domu niewoli. (13) Będziesz się bał Pana, Boga
swego, będziesz Mu służył i na Jego imię będziesz przysięgał. (14) Nie będziecie oddawali czci bogom obcym, spomiędzy bogów okolicz-
nych narodów, (15) bo Pan, Bóg twój, który jest u ciebie, jest Bogiem zazdrosnym, by się nie rozpalił na ciebie gniew Pana, Boga twego,
i nie zmiótł cię z powierzchni ziemi.
art
art
eria
eria
Podział na dziesięć przykazań
Pierwsze przykazanie
art
eria
eria - Rocznik Wydziału Sztuki
5
Natomiast budowa przykazania o zakazie sporządzania podobizn dotyka wszystkiego z trzech
części świata: niebo, tego, co jest na ziemi i pod ziemią. Przy pierwszej lekturze odnosi się wrażenie,
że chodzi o całkowity zakaz sporządzania jakichkolwiek rzeźb czy obrazów i bóstw, i osób, i rzeczy.
Trzeba tutaj powiedzieć, że tak to przykazanie rozumieli Żydzi w czasach Jezusa. Przykładem może
być rewolta Żydów, gdy Piłat kazał umieścić w Jerozolimie godła z podobiznami cesarza Tyberiusza.
Oburzeni tym – w ich rozumieniu – bałwochwalstwem udali się najpierw do Cezarei, gdzie rezydował
Piłat i nie ustąpili nawet wtedy, gdy rzymski prokurator zagroził im śmiercią
10
.
W tym samym duchu w II w. rabini zabraniali Żydom sporządzania jakichkolwiek obrazów. Ten nurt
nie powstał dopiero w czasach Jezusa, jest znacznie starszy, stąd Izraelici nie mieli poważniejszych
sukcesów w dziedzinie rzeźby czy malarstwa. Przykładem może być powstała około 50 r. przed Chr.
Księga Mądrości. Jej autor stanowczo wystąpił przeciw kultowi podobizn (13,10-15,17). Było to wyra-
zem surowości przykazania, które zaowocowało faktem, że archeolodzy znaleźli mnóstwo podobizn
bogów i żadnej podobizny Boga Jahwe.
Z drugiej jednak strony istnieją zachowane ślady, że nie respektowano ściśle tego zakazu lub
rozumiano go inaczej. Istniały bowiem freski i mozaiki w synagogach (np. w Bet-Alfa, Dżerasz, Naraah,
Dura Europos, Kafarnaum). Zachowane w Rzymie żydowskie groby nosza ślady ornamentyki.
Elementy zdobnictwa z jednej strony były efektem wpływów hellenizmu, a z drugiej umacniającego
się monoteizmu: zanikała obawa bałwochwalstwa.
To – nazwijmy je – „rozluźnione” stanowisko było słuszne już wcześniej niż w czasach helleni-
stycznych. W rzeczywistości treść zakazu dotyczyła bowiem takich podobizn, które mogłyby stać się
przedmiotem bałwochwalczego kultu i prowadzić do politeizmu. Warto tutaj przytoczyć tekst Pwt
4,15-19: Pilnie się wystrzegajcie – skoroście nie widzieli żadnej postaci w dniu, w którym mówił do was
Pan spośród ognia na Horebie – abyście nie postąpili niegodziwie i nie uczynili sobie rzeźby przedsta-
wiającej podobiznę mężczyzny lub kobiety, podobiznę jakiegokolwiek zwierzęcia, które jest na ziemi,
podobiznę jakiegokolwiek ptaka, latającego pod niebem, podobiznę czegokolwiek, co pełza po ziemi,
podobiznę ryby, która jest w wodach – pod ziemią. Gdy podniesiesz oczy ku niebu i ujrzysz słońce,
księżyc i gwiazdy, i wszystkie zastępy niebios, obyś nie pozwolił się zwieść, nie oddawał im pokłonu i nie
służył, bo Pan, Bóg twój, przydzielił je wszystkim narodom pod niebem.
Hebrajski tekst na określenie słowa „podobizna” używa rzeczownika „pesel”. We wszystkich miej-
scach, gdzie pojawia się w Starym Testamencie zawsze oznacza wizerunek sporządzony z myślą
o kulcie. Stąd Izraelici wcale nie uważali, że nie wolno im sporządzać żadnych podobizn. Sprzeczne
z treścią przykazania były wizerunki mające ukazywać nie tylko bogów obcych, ale też samego Jahwe.
Tego nie wolno było czynić.
Sporządzanie takich wizerunków zwalczał zarówno Pięcioksiąg, jak inne Księgi Starego Testamen-
tu: złoty cielec (Wj 34), efod Miki (Sdz 17,4n; 18,24-30) i Gedeona (Sdz 8,27), cielce Jeroboama I
w Dan i Betel (1Krl 12,26-33). Z bałwochwalczymi wizerunkami w VIII w. przed Chr. walczyli prorocy,
np. Amos (4,4; 5,4nn; 7,9; 8,14) czy Ozeasz (8,5-7.11.13; 11,2; 13,2).
Prorok Jeremiasz, który działał krótko przed i u początku niewoli babilońskiej, bardzo stanowczo
walczył z bałwochwalstwem. Bogowie pogańscy to drewno i kamień (3,9). Nie są bogami (5,7), są
marnością (2,5), bezsilnym dziełem rąk ludzkich (10,8n).
Ezechiel, prorok okresu niewoli babilońskiej, krytykował rodaków za to, że jeszcze przed wygna-
niem na terenie świątyni jerozolimskiej postawili podobiznę Aszery (8,3) i podobizny zwierząt symbo-
lizujących obce bóstwa, zwłaszcza egipskie (8,10).
Pod koniec niewoli babilońskiej, a ta zakończyła się w r. 538 przed Chr. skłonność Izraelitów do
bałwochwalstwa surowo piętnował Deuteroizajasz (Iz 48,3-11).
Ale podobizny – i to nie naruszające istoty zakazu sporządzania wizerunków – istniały. Nawet
w przestrzeni kultu Izraelici wykonywali pewne podobizny, które jednak nie były przedmiotami czci.
Wiemy, że nad Arką Przymierza i potem w świątyni jerozolimskiej były wizerunki cherubinów (Wj
25,18-21; 1Krl 6,23-29). Morze z brązu, duże naczynie ustawione przed świątynią Salomona spoczy-
wało na posągach dwunastu wołów (1Krl 7,25). Przy tronie króla Salomona stały podobizny czternastu
lwów (1Krl 10,19n). Przy jerozolimskiej świątyni stał wąż z brązu, którego jeszcze w czasie wędrówki
10
Józef Flawiusz, Dawne dzieje Izraela XVIII, 3,1.
art
eria
[ Pobierz całość w formacie PDF ]

Rocznik wydziału sztuki Arteria,

Tematy