Rodzina-zastępcza-jako-środowisko-opiekuńczo-wychowawcze, Praca socjalna

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Rodzina
zast
pcza
jako
rodowisko
opieku
czo-
-wychowawcze
Marzena Ruszkowska
Publikacja współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Rodzina
zastępcza
jako środowisko
opiekuńczo-
-wychowawcze
Marzena Ruszkowska
Warszawa 2013
Publikacja współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Publikacja powstała w ramach projektu „Koordynacja na rzecz aktywnej integracji” w ra-
mach Działania 1.2 „Wsparcie systemowe instytucji pomocy i integracji społecznej” Pro-
gram Operacyjny Kapitał Ludzki, współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Eu-
ropejskiego Funduszu Społecznego.
Recenzent: prof. dr hab. Tadeusz Pilch
Korekta: Małgorzata Pośnikw
© Copyright by Centrum Rozwoju Zasobów Ludzkich, Warszawa 2013
ISBN 978-83-61638-63-6
Wydanie I
Centrum Rozwoju Zasobów Ludzkich
00-697 Warszawa, Aleje Jerozolimskie 65/79, Tel.: 22 237 00 00, Faks: 22 237 00 99
Kopiowanie i rozpowszechnianie może być dokonane z podaniem źródła
Publikacja jest dystrybuowana bezpłatnie.
Skład: www.transdruk.pl
3
Spis treści
Wstęp………………………………………………………………………………………………………………………….4
Rozdział I: Wymiary opiekuńczo - wychowawcze środowiska rodzinnego
...................... 6
1.1. Różne spojrzenia na istotę rodziny ................................................................... 6
1.2. Struktura rodziny i jej kategorie....................................................................... 11
3.3. Funkcje rodziny jako środowiska opiekuńczo – wychowawczego................. 14
4.4. Funkcja opiekuńczo – wychowawcza rodziny ................................................ 16
1.4.1. Potrzeby dziecka i ich kategoryzacja............................................................... 22
1.4.2. Zaspokajanie potrzeb dziecka w rodzinie ...................................................... 25
1.4.3. Skutki niezaspokojenia potrzeb dziecka ........................................................ 26
1.5. Sytuacja dziecka w rodzinie dysfunkcyjnej..................................................... 29
Rozdział II: Opieka nad dzieckiem sierocym
..................................................................... 37
2.1. Wieloaspektowość pojęć „sieroctwo” i „sieroctwo społeczne”..................... 37
2.2. Przyczyny, atrybuty, rozmiary i skutki sieroctwa w Polsce .............................. 41
2.2.1. Nowe standardy w opiece nad dzieckiem sierocym ....................................... 45
2.3. Problematyka opieki nad dzieckiem opuszczonym w wybranych krajacheuro-
pejskich ....................................................................................................................... 53
ROZDZIAŁ III: Rodzina zastępcza jako forma rodzinnej opieki i wychowania
................ 63
3.1. Rodzina zastępcza w przeszłości i okresie transformacji ............................... 63
3.2. Pojęcie i typologia rodzin zastępczych............................................................ 66
3.3. Aspekty prawne organizowania i funkcjonowania rodzin zastępczych ......... 71
3.4. Sytuacja dziecka umieszczonego w rodzinie zastępczej ............................... 77
3.6. Rodzaje pomocy udzielanej rodzinom zastępczym........................................ 82
3.7. Formy rodzinnej opieki zastępczej w innych krajach ...................................... 85
Podsumowanie ..................................................................................................................... 90
Bibliografia…………………………………………………………………………………………………………………93
4
Wstęp
Rodzina jest wspólnotą życia, która funkcjonuje od zarania dziejów, a stanowi jedyne nie-
powtarzalne środowisko rozwoju i wychowania dziecka, wprowadzania go w świat norm
i wartości, jest także podstawową grupą społeczną, w której odbywa się proces kształtowa-
nia w ramach oddziaływań wychowawczych i socjalizacyjnych wzorca osobowościowego,
dlatego też problematyka życia rodzinnego jest wciąż aktualna i na nowo podejmowana.
Obecne zainteresowanie problematyką rodziny skierowane jest na jej strukturę, trwałość,
wydolność opiekuńczo – wychowawczą, bowiem w środowisku tym następuje wiele zmian
związanych z przeobrażeniami cywilizacyjnymi i kulturowymi społeczeństwa. Owe prze-
obrażenia niosą ze sobą nie tylko pozytywne skutki, lecz również liczne niekorzystne zjawi-
ska zagrażające życiu rodzinnemu; rodzina oddziaływuje na młodego człowieka niezależnie
od tego czy jest środowiskiem wartościowym, czy też przejawia cechy dysfunkcjonalności.
Wśród negatywnych zmian środowiska rodzinnego można wymienić: migracje zarobkowe
rodziców i związaną z nimi problematykę eurosieroctwa, nadmierne ich zaangażowanie
w pracę zawodową, rozluźnienie więzi między rodzicami a dziećmi, wzrost liczby konfliktów
małżeńskich niejednokrotnie kończących się rozwodem, patologizację społeczną, nowe ro-
dzaje uzależnień, itp.
Wszystkie wyżej wymienione zjawiska powodują, że rodzina napotyka na swej drodze licz-
ne trudności uniemożliwiające wypełnianie podstawowych funkcji rodzicielskich. Skutkiem
dysfunkcji życia rodzinnego, jednocześnie kolejnym zagrożeniem w rozwoju dziecka, które
tę dysfunkcjonalność pogłębia, jest niezaspokojenie przez rodziców potrzeb somatycznych
i psychicznych dzieci i młodzieży
1
.
W sytuacjach dysfunkcjonalności rodziny, szczególnie zaś w przypadku zaniedbań opiekuń-
czo – wychowawczych ze strony rodziców, dochodzi do ingerencji sądu we władzę rodziciel-
ską, a w ostateczności umieszczenia dziecka poza domem rodzinnym. Pozbawienie dziecka
środowiska rodzinnego powoduje w jego rozwoju i wychowaniu liczne nieprawidłowości i za-
burzenia. Dysfunkcje rodziny naturalnej skutkują pojawianiem się różnych form sieroctwa,
które uważane jest za powszechny problem nie tylko w wymiarze pedagogicznym, ale też
społecznym, ekonomicznym czy psychologicznym. Rosnące wciąż rozmiary tego zjawiska
przyczyniają się do poszukiwań opieki zastępczej dla dzieci dotkniętych tym problemem.
Dotychczasowe badania prowadzone wśród podopiecznych rodzin zastępczych i placówek
opiekuńczo – wychowawczych wskazują, że formy rodzinne stanowią o wiele korzystniej-
sze środowisko opiekuńczo – wychowawcze niż nawet najlepiej zorganizowana placówka,
która nie jest w stanie w pełni zaspokoić potrzeb dziecka (S. Badora; M. Kolankiewicz; U.
Kusio; J. Kuźma, Z. Węgierski)
2
. Wśród szczególnie preferowanych form opieki rodzinnej nad
1
S. Kawula, Mozaikowość i koloryt współczesnej rodziny, w: Pedagogika rodziny. Obszary i panorama proble-
matyki, (red.), S. Kawula, J. Brągiel, A.W. Janke, Toruń 2004, s. 376 -380.
2
Por: S. Badora, Uczucia i profesjonalizm. O formach opieki zastępczej, Częstochowa 1998; M. Kolankiewicz
(red.), Zagrożone dzieciństwo. Rodzinne i instytucjonalne formy opieki, Warszawa 1998; U. Kusio, Rodzina
zastępcza jako środowisko wychowawcze, Lublin 1998; J. Kuźma, Koncepcje zmian w systemie opieki nad
[ Pobierz całość w formacie PDF ]

Rodzina-zastępcza-jako-środowisko-opiekuńczo-wychowawcze, Praca socjalna

Tematy