Rymaszewska - postępowanie z pacjentem agresywnym i pobudzonym - psychiatria w praktyce klinicznej, Praca ...

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Psychiatria
w Praktyce Klinicznej
PRACA P O G L Ą D O W A
tom 1, nr 2, 74–81
© Copyright 2008 Via Medica
ISSN 1899–5071
Joanna Rymaszewska
Pracownia Naukowa Psychiatrii Konsultacyjnej i Medycyny Behawioralnej,
Katedra i Klinika Psychiatrii, Akademia Medyczna we Wrocławiu
Postępowanie z pacjentem
agresywnym i pobudzonym
Streszczenie
Pobudzenie jest stanem psychicznego podniecenia i wzmożonej aktywności pacjenta. Jego przyczynami mogą
być: zaburzenia psychiczne, zły stan somatyczny, używanie substancji psychoaktywnych lub ich odstawienie.
Pobudzenie pacjenta jest stanem nagłym, który zwykle kończy się agresją (słowną, fizyczną) w stosunku do
otoczenia lub autoagresją. Personel medyczny powinien być zaznajomiony z zasadami postępowania diagno-
stycznego i terapeutycznego w takich przypadkach.
Psychiatria w Praktyce Klinicznej 2008; 1, 2: 74–81
Słowa kluczowe:
pobudzenie, agresja, postępowanie
Pojęcia
Z pacjentem pobudzonym można mieć do czynienia
w każdej jednostce opieki zdrowotnej, dlatego zna-
jomość zasad postępowania w takim przypadku jest
niezwykle pomocna. Obejmują one wiedzę medyczną
(przyczyny, diagnostyka i leczenie), prawną (odpo-
wiednie przepisy regulujące postępowanie w stanach
zagrożenia) oraz organizację pracy personelu medycz-
nego i znajomość elementów technik psychologicz-
nych redukujących napięcie i agresję.
Pobudzenie jest fizjologiczną i psychiczną reakcją
organizmu, która wiąże się z zwiększonym napędem
psychoruchowym, napięciem emocjonalnym i ogra-
niczeniem lub brakiem kontroli impulsów. Pobudze-
nie wymaga opanowania, gdyż zwykle prowadzi do
zachowań agresywnych i aktów przemocy.
Agresję można zdefiniować jako formę zachowania
ukierunkowującą niezadowolenie czy gniew na sie-
bie (autoagresja), inne osoby (agresja słowna lub fi-
zyczna) lub przedmioty z otoczenia. Nie należy utoż-
samiać agresji z agresywnością będącą cechą oso-
bowości, a przejawiającą się stałą gotowością do
reagowania agresją w odpowiedzi na wywołujące ją
bodźce. Wrogość z kolei oznacza negatywną, uogól-
nioną postawę wobec innych ludzi ze skłonnością
do negatywnych ocen, uogólnionego gniewu i po-
dejrzliwości w stosunku do społeczeństwa [1, 2].
Z psychiatrycznego punktu widzenia nagłe zachowa-
nia agresywne określa się także jako zaburzenia kon-
troli impulsów czy zaburzenia dysforyczne. Nie funk-
cjonują one jako odrębne jednostki diagnostyczne
w klasyfikacji
International Classification of Disorders,
tenth revision
(ICD-10), gdyż mogą występować
w przebiegu różnych zaburzeń psychicznych oraz scho-
rzeń somatycznych.
Stany dysforyczne są formą uzewnętrznienia prze-
żywanych nieadekwatnie do sytuacji negatywnych
emocji, takich jak gniew, złość czy wściekłość,
a formą ich ekspresji jest agresja słowna i/lub fi-
zyczna. Stanom dysforycznym towarzyszy najczęś-
ciej ograniczenie krytycyzmu i zdolności do sa-
mokontroli [3].
Zaburzenia kontroli impulsów są definiowane przez
Amerykańskie Towarzystwo Psychiatryczne w klasy-
fikacji
Diagnostic and Statistical Manual of Mental
Disorders, fourth edition, text revision
(DSM-IV-TR)
jako niemożność powstrzymania impulsu, popędu
lub żądzy popełnienia czynu szkodliwego dla innych
lub siebie samego [4]. Występują w przebiegu róż-
nych zaburzeń psychicznych, zwłaszcza zaburzeń
osobowości (z pogranicza, dyssocjalnej) związanych
Adres do korespondencji:
dr hab. med. Joanna Rymaszewska
Pracownia Psychiatrii Konsultacyjnej
i Medycyny Behawioralnej
Katedra i Klinika Psychiatrii, Akademia Medyczna
ul. Pasteura 10, 50–367 Wrocław
tel.: (071) 784 16 00, faks: (071) 784 16 02
e-mail: ankarym@psych.am.wroc.pl
74
www.psychiatria.viamedica.pl
74
www.psychiatria.viamedica.pl
Joanna Rymaszewska,
Postępowanie z pacjentem agresywnym i pobudzonym
Tabela 1.
Somatyczne przyczyny pobudzenia psychoruchowego
Przyczyny pobudzenia
Najczęstsze rodzaje przyczyn pobudzenia
Upośledzenie umysłowe
Otępienie
Typu Alzheimera, naczyniowe, mieszane, w przebiegu choroby
Parkinsona, choroby Huntingtona
Organiczne zaburzenia
Guz mózgu, stwardnienie rozsiane, toczeń trzewny, udar mózgu,
osobowości
uraz głowy
Urazy, guzy mózgu,
zapalenie mózgu, opon
mózgowo-rdzeniowych
Zaburzenia świadomości
Majaczenie na różnym podłożu
Zaburzenia endokrynologiczne
Szczególnie zaburzenia funkcji tarczycy
Zaburzenia metaboliczne
Hipoglikemia, hipoksja, kwasica, niedobory witamin (np. wit. B12),
porfiria (zaburzenia metabolizmu porfiryn, najczęstszy objaw
— ostry brzuch)
Leki
Sympatykomimetyki, cholinolityki, digoksyna
Zatrucie lub przewlekłe
Alkohol, amfetamina, kokaina i inne środki psychoaktywne
stosowanie
Zespół odstawienny
Poalkoholowy, po nagłym odstawieniu leków psychotropowych,
(abstynencyjny)
zwłaszcza benzodiazepin
z używaniem substancji psychoaktywnych, zaburzeń
odżywiania, nastroju czy w schizofrenii. Klasycznym
przykładem zaburzeń kontroli impulsów są zaburze-
nia obsesyjno-kompulsyjne.
związane ze zmianami w ośrodkowym układzie ner-
wowym wymieniono w tabeli 1 wraz z innymi soma-
tycznymi przyczynami pobudzenia.
Przyczyny
Pobudzenie psychoruchowe może się wiązać z po-
gorszeniem stanu psychicznego lub fizycznego
w przebiegu zaburzeń psychicznych, chorób somatycz-
nych lub z powodu zażycia środków psychoaktyw-
nych bądź ich odstawienia. Do przyczyn psychiatrycz-
nych pobudzenia należą:
— zaburzenia psychotyczne (w tym ostre, przemija-
jące zaburzenia psychotyczne, schizofrenia, zabu-
rzenia schizoafektywne, zaburzenia urojeniowe);
— zaburzenia afektywne, czyli nastroju (szczegól-
nie przebiegające z nasilonym lękiem);
— zaburzenia lękowe;
— dekompensacje w przebiegu zaburzeń zachowa-
nia u nieletnich;
— zaburzenia osobowości u dorosłych.
Pobudzenie może być wywołane silną reakcją na stres,
jakim są różne poważne wydarzenia życiowe (reak-
cja adaptacyjna lub zespół stresu pourazowego).
Zmiany organiczne zachodzące w ośrodkowym ukła-
dzie nerwowym mogą wywołać zaburzenia zacho-
wania i emocji u chorego, skutkujące silnym pobu-
dzeniem i zachowaniami agresywnymi. Przyczyny
Diagnostyka
Znajomość objawów towarzyszących pobudzeniu
u pacjenta umożliwia postawienie trafnej diagnozy
i zastosowanie skutecznego postępowania.
Diagnostyka pobudzenia u chorego jest kilkustop-
niowa, a od jej wyników zależy dalsze postępowa-
nie. Powinno się zastosować leczenie odpowiednie
do stwierdzonego zespołu objawów (tab. 2).
Silne pobudzenie może wynikać z zaburzeń świado-
mości u chorego niedotlenionego z zaburzeniami
oddychania lub poważnymi zakłóceniami pracy mię-
śnia sercowego. Zaburzenia zachowania z agresją
mogą być spowodowane zaburzeniami metabolicz-
nymi w przebiegu niewydolności wątroby, nerek,
udaru mózgu i innych schorzeń [5].
Rozpoznanie przyczyny ma podstawowe znaczenie
dla dalszego postępowania z chorym. Po wyklucze-
niu niewydolności oddechowo-krążeniowej i zabu-
rzeń świadomości powinno się zwrócić uwagę na
obecność objawów wytwórczych, treści urojeniowych
w wypowiedziach chorego, zachowań świadczących
o doznaniach omamowych (halucynacji słuchowych,
wzrokowych, dotykowych) bądź zachowania wska-
zującego na zaburzenia funkcji poznawczych (pamię-
www.psychiatria.med.pl
75
Psychiatria w Praktyce Klinicznej 2008, tom 1, nr 2
Tabela 2.
Etapy postępowania diagnostycznego w przypadku pacjenta pobudzonego
Postępowanie diagnostyczne
Objawy
I. Wykluczenie poważnych zaburzeń funkcjonowania
Zabezpieczenie podstawowych funkcji
układu sercowo-naczyniowego i oddechowego
życiowych
II. Wykluczenie ostrego uszkodzenia ośrodkowego
Obwodowe i ośrodkowe objawy
układu nerwowego (uraz głowy, udar mózgu,
neurologiczne, ból głowy, zawroty głowy,
neuroinfekcja), padaczka skroniowa
nudności, gorączka
III. Wykluczenie jakościowych zaburzeń świadomości
Dezorientacja allopsychiczna (co do czasu,
(majaczenie, splątanie)
miejsca, sytuacji)
Dezorientacja autopsychiczna (co do
własnej osoby)
Pobudzenie psychoruchowe
Niepokój
Objawy psychotyczne (urojenia, omamy)
IV. Wykluczenie ostrego zatrucia, zespołu abstynencyjnego
Charakterystyczne objawy towarzyszące
V. Ocena objawów wskazujących na psychozę
Urojenia, omamy, dezorganizacja myślenia,
lęk, spłycenie afektu
VI. Ocena objawów wskazujących na otępienie
Odhamowanie, zaburzenia pamięci i uwagi,
lęk, drażliwość, dysforia, chwiejność afektu
VII. Ocena objawów wskazujących na zaburzenia osobowości
Impulsywność, brak kontroli afektu,
zachowania dyssocjalne
ci, uwagi), co wskazywałoby na podłoże otępienne
obserwowanych zmian w zachowaniu.
Zachowanie bezkrytyczne, odhamowanie, zmienność
(huśtawki) nastroju, niepokój, lęk mogą wskazywać na
zaburzenia związane z substancjami psychoaktywnymi.
Na używanie pochodnych morfiny mogą wskazywać
dodatkowo: zwężone źrenice, szkliste spojrzenie, bla-
dość skóry, na ich odstawienie natomiast: rozszerze-
nie źrenic, gęsia skórka, potliwość, łzawienie, wysięk
z nosa, kichanie, ziewanie, nudności. Po zażyciu am-
fetaminy poza pobudzeniem pojawiają się rozszerzo-
ne źrenice, bezsenność, szybki oddech, a kokainy
— dodatkowo krostki na zaczerwienionym nosie.
W każdym przypadku mogą dodatkowo wystąpić obja-
wy psychotyczne.
Nagłe odstawienie benzodiazepin grozi wystąpieniem
niepokoju, pobudzenia, lęku, potów, łzawienia, nud-
ności, wymiotów, drżenia i kurczów mięśni, a także
napadów padaczkowych.
— fizycznej skierowanej przeciwko sobie;
— fizycznej skierowanej przeciwko innym.
Każdy akt jest rejestrowany na jednym z czterech
poziomów nasilenia (punktowane różnorodnie w skali
1–6 punktów). Stwierdzając agresję słowną, należy
zaznaczyć, czy było to tylko mówienie podniesionym
głosem, krzyk, czy formułowanie wyraźnych gróźb
wobec innych lub siebie (np. „zabiję cię!”) (punkto-
wane najwyżej — 4 pkt). Podobnie, w przypadku
agresji fizycznej wobec innych osób należy zazna-
czyć, czy było to tylko grożenie gestami, wymachi-
wanie, chwytanie za ubranie, czy też atak powodu-
jący poważne urazy (złamania, głębokie rany, we-
wnętrzne obrażenia), któremu przypisywano naj-
wyższą wartość (6 pkt). Dodatkowo skala zawiera
11 rodzajów interwencji podjętej przez personel,
uszeregowanych według stopnia ciężkości: od najła-
godniejszej — rozmowy z pacjentem poprzez przy-
trzymanie, podanie leku aż po najpoważniejszą
— natychmiastową pomoc medyczną udzieloną ofia-
rom napaści z obrażeniami. Każdy akt agresji odno-
towują osoby z personelu medycznego, które są jego
świadkami.
W celu oceny nie tylko odrębnych aktów przemocy,
ale także agresywnego nastroju i bardziej pasywnych
zachowań związanych z agresją można stosować
Narzędzia diagnostyczne
Skala Jawnej Agresji (OAS,
Overt Aggression Scale
)
[6] umożliwia ocenę nasilenia agresji w czterech jej
rodzajach:
— słownej;
— fizycznej skierowanej przeciwko przedmiotom;
76
www.psychiatria.med.pl
Joanna Rymaszewska,
Postępowanie z pacjentem agresywnym i pobudzonym
bardzo popularną w krajach skandynawskich 11-
-punktową Skalę Dysfunkcji Społecznej i Agresji (SDAS,
Social Dysfunction and Agression Scale
). Agresję oce-
nia się retrospektywnie przez podawanie kolejnych
związanych z nią zachowań, relacjonowanych przez
osoby badające i/lub pacjenta [7].
Wskazane jest używanie powyższej skali łącznie
z operującą prostszymi pojęciami Skalą Agresji Obser-
wowanej przez Personel (SOAS,
Staff Oobservation
Aggression Scale
) [8], stanowiącą metodę rejestro-
wania liczby i ciężkości zachowań agresywnych.
W 1999 roku zaproponowano skorygowaną wersję Skali
Agresji Obserwowanej przez Personel (SOAS-R), któ-
ra jest bardziej precyzyjna od pierwotnej w klinicznej
ocenie agresji [9]. Uproszczona procedura wypełnia-
nia tych skal czyni z nich łatwe i wiarygodne narzę-
dzie, pozwalające jednocześnie na rozróżnienie od-
rębnych form agresji.
— nieprzejawianie konfrontacyjnych zachowań, uni-
kanie sporów, zachowań prowokacyjnych;
— zachowanie spokoju i opanowania, ale bez oka-
zywania strachu;
— mówienie łagodnym, spokojnym tonem;
— przedstawienie się (brak anonimowości obniża
napięcie);
— przekonanie pacjenta o chęci działania na rzecz za-
pewnienia bezpieczeństwa wszystkim obecnym;
— zadeklarowanie o chęci pomocy, a jednocześnie
niedopuszczenia do zachowań agresywnych;
— starania o odroczenie zachowań zagrażających
poprzez nawiązanie kontaktu z pacjentem agre-
sywnym;
— ukierunkowanie agresji fizycznej na przedmiot
bądź dopuszczenie do słownej ekspresji agresji
redukującej napięcie i obniżającej ryzyko agresji
fizycznej;
— zaproponowanie na przykład rozmowy, dostępu
do telefonu w celu odwrócenia uwagi pacjenta
i rozładowania jego napięcia.
W związku z zachowaniami agresywnymi chorego
konieczne może być mechaniczne zabezpieczenie
pacjenta lub zastosowanie innych środków przymu-
su bezpośredniego. Są to działania, które umożli-
wiają dalsze postępowanie diagnostyczne i terapeu-
tyczne wobec pobudzonej osoby. Zasady ich stoso-
wania reguluje jasno Ustawa o ochronie zdrowia psy-
chicznego (UOZP) z 1994 roku z późniejszymi po-
prawkami [11].
Artykuł 18 UOZP mówi o warunkach użycia przymu-
su bezpośredniego wobec osób z zaburzeniami psy-
chicznymi, który można stosować tylko wtedy, gdy
osoby te:
— dopuszczają się zamachu przeciwko życiu lub
zdrowiu własnemu;
— dopuszczają się zamachu przeciw życiu lub zdro-
wiu innej osoby;
— dopuszczają się zamachu wobec bezpieczeństwa
powszechnego;
— w gwałtowny sposób niszczą lub uszkadzają
przedmioty znajdujące się w ich otoczeniu;
— poważnie zakłócają lub uniemożliwiają funkcjono-
wanie zakładu psychiatrycznej opieki zdrowotnej
lub jednostki organizacyjnej pomocy społecznej.
Przed zastosowaniem środków przymusu bezpośred-
niego należy o tej decyzji zawiadomić osobę, wobec
której mają one być podjęte. Zastosowanie przymu-
su bezpośredniego polega na przytrzymywaniu, przy-
musowym zastosowaniu leków, unieruchomieniu lub
izolacji. Może on trwać jedynie do czasu ustąpienia
powodów zabezpieczenia. Lekarz (wyjątkowo pielęg-
Postępowanie
Personel każdej jednostki opieki medycznej powinien
być przeszkolony w zasadach postępowania z pa-
cjentem pobudzonym, tak by działania podjęte przez
jego członków były spójne i harmonijne, a nie cha-
otyczne i wzajemnie się wykluczające.
Pobudzenie pacjenta wywołane poważnym stanem
somatycznym zagrażającym jego życiu jest w większo-
ści przypadków krótkotrwałe, gdyż stan chorego gwał-
townie się pogarsza, a zachowania impulsywne są cha-
otyczne, więc pacjent nie może zwykle wyrządzić oso-
bie drugiej większej krzywdy. Należy jak najszybciej uspo-
koić chorego oraz podjąć działania diagnostyczne i te-
rapeutyczne związane z jego stanem somatycznym.
W każdym innym przypadku pobudzenia i zachowań
agresywnych należy pamiętać o kilku podstawowych
zasadach postępowania.
Jeśli osoba pobudzona i zachowująca się agresywnie
nie jest w stanie somatycznym zagrażającym życiu,
należy przede wszystkim podjąć działania zapewnia-
jące bezpieczeństwo personelu (w tym własne) oraz
innych pacjentów:
— unikać przebywania z osobą agresywną w za-
mkniętym pomieszczeniu;
— unikać zbliżania się na bliską odległość (wycią-
gniętych ramion);
— jak najszybciej powiadomić pozostałych członków
personelu o zagrożeniu i wezwać pomoc;
— ograniczyć pacjentowi dostęp do niebezpiecznych
przedmiotów (naczynia szklane, sztućce, strzy-
kawki, nożyczki itd.).
Do technik słownych i bezsłownych przeciwdziałają-
cych pobudzeniu i agresji należą [3, 10]:
www.psychiatria.med.pl
77
Psychiatria w Praktyce Klinicznej 2008, tom 1, nr 2
niarka) jest zobowiązany do osobistego zlecania przy-
musu, nadzoru jego wykonania oraz odnotowania
tego w dokumentacji medycznej, natomiast perso-
nel średni, sanitariusze mają obowiązek zastosowa-
nia się do wskazówek lekarza. Możliwa jest pomoc
członków ochrony, jeśli jest to ujęte w regulaminie
szpitala. Pogotowie ratunkowe, policja oraz straż
pożarna są zobowiązane do udzielania lekarzowi
pomocy na jego żądanie.
Szczegóły stosowania przymusu określa rozporządze-
nie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z 1995 roku
[12]. Po zabezpieczeniu mechanicznym, najczęściej
pasami skórzanymi, kończyn górnych, górnych i dol-
nych lub założeniu kaftanu bezpieczeństwa koniecz-
ne jest sprawdzanie przez pielęgniarki co 15 minut
stanu psychofizycznego chorego i odnotowywanie
tego w odpowiedniej karcie zastosowania unierucho-
mienia lub izolacji (załącznik 1). Obowiązuje ścisły
nadzór. Zabezpieczenie nie może trwać dłużej niż
4 godziny, ale może być przedłużone ponownie przez
lekarza po wykonaniu badania chorego o kolejne
okresy 6-godzinne (załącznik 1). Nie rzadziej niż co
4 godziny pielęgniarka powinna na krótko uwolnić
pacjenta, aby umożliwić mu zmianę położenia ciała
lub zaspokojenie potrzeb fizjologicznych.
Lekarz zlecający jeden ze środków przymusu bezpośred-
niego zawiadamia pisemnie kierownika jednostki o tym
fakcie (załącznik 2) lub, w przypadku zakładów opie-
kuńczych, konsultanta wojewódzkiego (załącznik 3).
iniekcji domięśniowych [13]. W uzasadnionych przy-
padkach może być podawany także dożylnie (np. ist-
niejący dostęp dożylny przy jednoczesnych zanikach
mięśniowych u osób w starszym wieku). Haloperidol
jest lekiem bezpiecznym dla układu sercowo-naczy-
niowego, który nie wywołuje poważniejszych obja-
wów niepożądanych przy krótkim stosowaniu. Nie-
zależne od podanej dawki zawsze istnieje ryzyko
wywołania ostrego zespołu poneuroleptycznego
(szczególnie u młodych mężczyzn) czy wystąpienia
objawów pozapiramidowych (ostre dystonie, np.
napady wejrzeniowe okoruchowe) i akatyzji. Halo-
peridol podaje się w dawce dostosowanej do wieku
i masy ciała pacjenta (tab. 3), a przy braku efektu co
30–40 minut powtarza się dawkę, aż do uspokoje-
nia pacjenta.
Spośród neuroleptyków dostępnych w polskich szpi-
talach stosuje się nadal chlorpromazynę, ale nie jest
ona zalecana, podobnie jak inne fenotiazyny, ze wzglę-
du na ich niekorzystne działania niepożądane, w tym
na układ sercowo-naczyniowy (spadki ciśnienia, za-
burzenia przewodzenia), i efekt cholinolityczny.
Neuroleptyki nie są wskazane w przypadku wzrostu tem-
peratury oraz podawania ich samodzielnie w zespołach
abstynencyjnych, gdyż obniżają próg drgawkowy.
W pobudzeniu psychotycznym stosuje się neuroleptyk
o silnym działaniu uspokajającym — klopiksol.
Coraz częściej w schematach postępowania u pacjen-
tów pobudzonych pojawiają się neuroleptyki atypowe
(risperidon, olanzapina, ziprasidon, kwetiapina, aripi-
prazol). W Polsce poza risperidonem (ampułki i płyn)
i ziprasidonem (ampułki) są one dostępne jedynie w
formie tabletek. Risperidon w formie domięśniowej jest
preparatem o przedłużonym działaniu, więc nie ma za-
stosowania w stanach nagłych, a oba leki w formie
ampułek nie są refundowane. Należy podkreślić, że sto-
sowanie atypowych leków przeciwpsychotycznych
u osób w starszym wieku wymaga dużej ostrożności
(ryzyko nagłej śmierci, udaru mózgu).
Benzodiazepiny są skutecznymi lekami, cechującymi
się małym ryzykiem skutków ubocznych. Poza efek-
tem uspokajającym i przeciwlękowym mają działanie
zwiotczające mięśnie i zapobiegają ewentualnym na-
padom drgawkowym (w przypadku uzależnienia, ze-
społu abstynencyjnego itp.). Mogą być podawane
doustnie bądź domięśniowo. Najczęściej stosuje się
klonazepam lub diazepam, choć ten ostatni działa de-
prywacyjnie na ośrodek oddechowy w pniu mózgu.
Klonazepam powinien być podawany w powolnym
wstrzyknięciu dożylnie lub za pomocą wlewu dożyl-
nego, podawanie domięśniowe można rozważać je-
dynie, gdy zastosowanie dożylne nie jest możliwe.
Farmakoterapia
Należy pamiętać, że efekt podania leków jest odro-
czony w czasie (od kilku do kilkunastu minut od po-
dania). Przy wyborze leku należy się kierować aktual-
nym stanem psychosomatycznym pacjenta, dotych-
czasowym przebiegiem choroby i schorzeniami
współistniejącymi, stosowanymi wcześniej lekami
i tego typu czynnikami.
Jeśli sytuacja na to pozwala, należy pobudzonemu
pacjentowi zaproponować doustne przyjęcie leku
— okazanie szacunku i włączenie chorego w proces
decyzyjny może zredukować napięcie. Zastosowanie
formy pozajelitowej zapewnia z kolei szybszy efekt
działania leku.
Przy występowaniu pobudzenia u osoby cierpiącej
na zaburzenie psychotyczne lekiem z wyboru jest
neuroleptyk, natomiast w przypadku pobudzenia nie-
psychotycznego — lek uspokajający z grupy benzo-
diazepin.
Najskuteczniejszym i najpowszechniej stosowanym
lekiem neuroleptycznym jest haloperidol, dostępny
zarówno w tabletkach, kroplach, jak i ampułkach do
78
www.psychiatria.med.pl
[ Pobierz całość w formacie PDF ]

Rymaszewska - postępowanie z pacjentem agresywnym i pobudzonym - psychiatria w praktyce klinicznej, Praca ...

Tematy