Rynek usług pocztowych zarys problemów, praca, Zarządzanie, poczta itp

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Anna Stolarczyk Rynek usªug pocztowych { zarys problemów
Rynek usªug pocztowych { zarys problemów
Anna Stolarczyk
Wskazano podstawowe problemy rynku pocztowego. W ogólnym zarysie omówiono: aspekty prawne i dostoso-
wanie polskich regulacji prawnych do wymaga« dyrektyw, wyznaczaj¡cych funkcjonowanie rynku usªug pocztowych
w krajach Wspólnoty, parametry charakteryzuj¡ce rynek pocztowy, jego struktur¦, wpªyw rozwoju technik
ª¡czno±ci elektronicznej na rynek usªug oraz zagadnienie poziomu jako±ci ±wiadczenia powszechnych usªug
pocztowych.
rynek usªug pocztowych, struktura rynku pocztowego, usªugi pocztowe, powszechne usªugi pocztowe, jako±¢
usªug pocztowych
Wprowadzenie
Globalizacja, rozwój teleinformatyki i automatyzacja procesów stawiaj¡ przed poczt¡ nowe wyzwania
w perspektywie spoªecze«stwa informacyjnego i zjawiska konwergencji w obszarze ª¡czno±ci
elektronicznej [5, 6].
W zwi¡zku z zachodz¡cymi zmianami na rynku pocztowym i w jego otoczeniu od kilku lat w Instytucie
¡czno±ci s¡ prowadzone prace badawcze nad rozwojem rynku usªug pocztowych, m.in. w zakresie
dostosowania polskiego prawa pocztowego do przepisów obowi¡zuj¡cych w krajach Wspólnoty, analizy
poziomu jako±ci i cen usªug pocztowych o charakterze powszechnym.
Poczta { uto»samiana gªównie z codziennym dostarczaniem przesyªek pod wskazane adresy, za
okre±lon¡ opªat¡ { obecnie staje wobec zmieniaj¡cego si¦ i stawiaj¡cego coraz to nowe wyzwania
wspóªczesnego ±wiata. W wielu jednostkach poczty ju» jest mo»liwy dost¦p do sieci komputerowej
i do Internetu, co spowodowaªo pojawienie si¦ w ofercie nowych usªug ±wiadczonych z wykorzystaniem
technik teleinformatycznych. Powstaªy m.in. sklepy internetowe, punkty dost¦pu do Internetu, usªuga
Telegram pocztowy
i usªuga
Infokonto
, a niedawno udost¦pniono poczt¦ elektroniczn¡ do przesyªania
skªadek ZUS. Dobrze zorganizowana wªasna, rozlegªa sie¢ informatyczna umo»liwiªaby tworzenie
nowych usªug pocztowych zwi¡zanych z dziaªalno±ci¡ nansowo-bankow¡, poczta stanowiªaby wi¦c
konkurencj¦ dla innych instytucji nansowych.
Trzeba te» podkre±li¢, »e usªugi pocztowe maj¡ strategiczne znaczenie dla gospodarki ka»dego pa«stwa
i s¡ w du»ym stopniu powi¡zane z rynkiem komunikacji elektronicznej, reklamy, dystrybucji itp.
Ró»ne wa»ne sektory, np.
e-commerce
(handel elektroniczny), elektroniczne wydawnictwa, zamówie-
nia drog¡ korespondencyjn¡, ubezpieczenia, bankowo±¢ i reklama, ±ci±le zale»¡ od infrastruktury
pocztowej, a powszechna usªuga pocztowa jest zasadniczym elementem spoªecznej spójno±ci.
Na rys. 1 pokazano strategiczne miejsce rynku usªug pocztowych po±ród rynków: komunikacji
elektronicznej, reklamowego, transportu i logistyki.
Warto równie» doda¢, »e:
{ rynek usªug pocztowych, podobnie jak rynek telekomunikacyjny, podlega procesom libera-
lizacji i konkurencji, a wszelkie prace dotycz¡ce mo»liwo±ci przeobra»e« w sektorze usªug
24
Anna Stolarczyk
Rynek usªug pocztowych { zarys problemów
Rys. 1.
Strategiczne miejsce rynku usªug pocztowych [8]
pocztowych mog¡ by¢ bardzo przydatne dla organów regulacyjnych tworz¡cych i wdra»aj¡-
cych przepisy o usªugach pocztowych, a tak»e dla pozostaªych podmiotów dziaªaj¡cych na tym
rynku;
{ ±wiadczenie usªug pocztowych o charakterze powszechnym, w tym dla osób niepeªnosprawnych,
peªni istotn¡ funkcj¦ komunikacji spoªecznej, a zatem jako±¢ tych usªug powinna by¢ obj¦ta
regulacjami prawnymi;
{ usªugi pocztowe maj¡ bardzo wa»ne strategiczne znaczenie dla gospodarki ka»dego pa«stwa,
s¡ bowiem ±ci±le powi¡zane z rynkiem komunikacji elektronicznej, reklamy, dystrybucji itp.,
a powszechna usªuga pocztowa jest zasadniczym elementem spoªecznej spójno±ci;
{ obecnie obserwuje si¦ zjawisko konwergencji, polegaj¡ce na wzajemnym przenikaniu oraz
zacieraniu granic mi¦dzy dotychczas wyodr¦bnionymi technikami i segmentami rynku, wynikaj¡ce
z dynamicznego rozwoju technik ª¡czno±ci elektronicznej, wywieraj¡ce znacz¡cy wpªyw na
funkcjonowanie rynku usªug pocztowych.
Rola i zadania wspóªczesnej poczty s¡ okre±lone m.in. w opracowanym w I, ju» realizowanym,
wieloletnim programie pt.
Rozwój telekomunikacji i poczty w dobie spoªecze«stwa informacyjnego
.
W niniejszym artykule przedstawiono w ogólnym zarysie kwestie prawne wyznaczaj¡ce ramy
funkcjonowania rynku usªug pocztowych (zarówno w Polsce, jak i w pozostaªych krajach Wspólnoty),
struktur¦ rynku usªug pocztowych, parametry charakteryzuj¡ce ten rynek, aspekty techniczne oraz
wska¹niki poziomu jako±ci ±wiadczenia powszechnych usªug pocztowych.
25
Anna Stolarczyk
Rynek usªug pocztowych { zarys problemów
Podstawowe regulacje prawne dotycz¡ce rynku pocztowego
Na przeªomie ostatnich stuleci nast¡piªo wiele zmian na rynkach usªug pocztowych w poszczególnych
krajach. Zmiany te, spowodowane m.in. tendencjami liberalizacyjnymi oraz nowymi sposobami
komunikowania si¦, wymusiªy nowe regulacje prawne rynku pocztowego. Powinny one umo»liwi¢
stopniowe przeksztaªcenie dotychczasowego, zmonopolizowanego rynku w bardziej efektywny rynek,
funkcjonuj¡cy w warunkach konkurencyjno±ci, z gwarancj¡ ±wiadczenia usªug pocztowych (szczególnie
powszechnych usªug pocztowych), po przyst¦pnej cenie dla wszystkich u»ytkowników, niezale»nie
od ich geogracznego poªo»enia na obszarze kraju, z zapewnieniem wystarczaj¡cej liczby punktów
dost¦pu, okre±lonej cz¦stotliwo±ci wybierania i dor¦czania przesyªek oraz odpowiedniej jako±ci
±wiadczonych usªug.
Regulacje prawne Wspólnoty Europejskiej
We Wspólnocie Europejskiej regulacje prawne rynku usªug pocztowych wyznaczaj¡ nast¦puj¡ce
dokumenty:
Dyrektywa 97/67/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 15 grudnia 1997 r.
w sprawie wspólnych zasad rozwoju rynku wewn¦trznego usªug pocztowych Wspólnoty i poprawy
jako±ci usªug
(zwana dyrektyw¡ pocztow¡) [2] oraz
Dyrektywa 2002/39/WE Parlamentu Europejskiego
i Rady z dnia 10 czerwca 2002 r. zmieniaj¡ca dyrektyw¦ 97/67/WE w zakresie dalszego otwarcia
rynku usªug pocztowych Wspólnoty na konkurencj¦
[3]. Dyrektywy te zostaªy przystosowane do prawa
krajowego poszczególnych pa«stw Wspólnoty. Warto zatem przedstawi¢ gªówne postanowienia tych
dyrektyw.
Pa«stwa czªonkowskie zapewni¡ dostarczenie usªug powszechnych dla wszystkich u»ytkowników,
gwarantuj¡c przynajmniej jedno dostarczenie w ka»dy dzie« roboczy i nie mniej ni» pi¦¢ dni
w tygodniu (art. 3).
W zakresie koniecznym do zapewnienia utrzymania usªug powszechnych pa«stwa czªonkow-
skie zarezerwuj¡ dla publicznych operatorów pocztowych cz¦±¢ rynku w ramach limitów:
wagowego { 100 g i cenowego { ni»szego ni» 3-krotno±¢ opªaty za przesyªk¦ z korespondencj¡
w najni»szym przedziale wagowym najszybszej kategorii. Od 1 stycznia 2006 roku b¦dzie to
odpowiednio { 50 g i 2,5-krotno±¢ opªaty (art. 7).
Pa«stwa czªonkowskie mog¡ wprowadzi¢ procedury zezwole«, w tym koncesji indywidualnych,
a tak»e ustanowi¢ fundusz kompensacyjny w zakresie niezb¦dnym do zagwarantowania ±wiadczenia
usªug powszechnych (art. 9).
Parlament Europejski i Rada zapewni¡ wszystkim u»ytkownikom dost¦p do publicznej sieci
pocztowej na przejrzystych i niedyskryminuj¡cych warunkach (art. 11).
Konieczne jest stosowanie zasad przejrzysto±ci i równo±ci w traktowaniu podmiotów, dotyczy to
zarówno taryf, jak i zwi¡zanych z nimi warunków, przez operatorów ±wiadcz¡cych powszechne
usªugi pocztowe, taryf specjalnych, np. na usªugi dla rm, osób wysyªaj¡cych przesyªki masowe
lub rm zbieraj¡cych poczt¦ od innych klientów (art. 12).
Operatorzy ±wiadcz¡cy usªugi powszechne powinni stosowa¢ przejrzyste zasady rachunku kosztów
i wprowadzi¢ odr¦bne rachunki dla ka»dej z usªug z obszaru zastrze»onego, dla pozostaªych usªug
powszechnych i dla usªug nie b¦d¡cych powszechnymi (art. 14).
26
Anna Stolarczyk
Rynek usªug pocztowych { zarys problemów
Pa«stwa czªonkowskie ustal¡ i opublikuj¡ normy jako±ci dotycz¡ce usªug powszechnych w obrocie
zagranicznym na obszarze Wspólnoty. Okre±l¡ w nich minimalny zakres wymaga« jako±ciowych,
dotycz¡cy limitu czasowego przebiegu przesyªek w najszybszej znormalizowanej kategorii
¬
, który
wynosi D+3 dla 85% przesyªek i D+5 dla 97% przesyªek (art. 16).
Pa«stwa czªonkowskie okre±l¡, zgodnie z powy»szymi wymaganiami, normy jako±ci dla przesyªek
w obrocie krajowym (art. 17).
Pa«stwa czªonkowskie zapewni¡, »e zostan¡ opracowane przejrzyste i proste procedury rozpatry-
wania reklamacji u»ytkowników oraz systemu zwrotu kosztów i/lub rekompensaty (art. 19).
Ka»de pa«stwo czªonkowskie wyznaczy dla sektora pocztowego krajowy organ regulacyjny lub
krajowe organy regulacyjne, które b¦d¡ niezale»ne funkcjonalnie od operatorów pocztowych
(art. 22).
Regulacje prawne w Polsce
W Polsce funkcjonowanie rynku pocztowego reguluj¡ m.in. nast¦puj¡ce akty prawne:
{
Ustawa z dnia 30 lipca 1997 r. o pa«stwowym przedsi¦biorstwie u»yteczno±ci publicznej ÿPoczta
Polska"
[16],
{
Ustawa z dnia 12 czerwca 2003 r. ÿPrawo pocztowe"
[17],
{
Ustawa z dnia 18 marca 2004 r. o zmianie ustawy ÿPrawo pocztowe"
[18],
{
Rozporz¡dzenie Ministra Infrastruktury z dnia 3 grudnia 2002 r. w sprawie zapewnienia osobom
niepeªnosprawnym dost¦pu do usªug pocztowych o charakterze powszechnym
[9],
{
Rozporz¡dzenie Ministra Infrastruktury z dnia 13 pa¹dziernika 2003 r. w sprawie reklamacji
powszechnej usªugi pocztowej w zakresie przesyªki rejestrowanej i przekazu pocztowego
[10],
{
Rozporz¡dzenie Ministra Infrastruktury z dnia 9 stycznia 2004 r. w sprawie warunków wykonywania
powszechnych usªug pocztowych, z pó¹niejszymi zmianami
[11].
Ustawa ÿPrawo pocztowe"
Zakres koniecznych zmian regulacyjnych dotycz¡cych rynku pocztowego w Polsce byª bardzo szeroki
i wykluczaª nowelizacj¦ istniej¡cej ustawy o ª¡czno±ci [15]. Nale»aªo zatem opracowa¢ now¡ ustaw¦
kompleksowo reguluj¡c¡ zasady wykonywania dziaªalno±ci gospodarczej, polegaj¡cej na ±wiadczeniu
usªug pocztowych zarówno w obrocie krajowym, jak i zagranicznym. Ustawa ta powinna uwzgl¦d-
ni¢ opracowanie przejrzystych zasad rozwoju usªug pocztowych, zwi¦kszenie dost¦pno±ci do pocz-
towych usªug powszechnych, okre±lenie zakresu i poprawy jako±ci ich ±wiadczenia oraz ochron¦
interesów podmiotów korzystaj¡cych z pocztowych usªug powszechnych (klientów i operatorów).
Warunki te speªniªa ustawa
Prawo pocztowe
[17] wniesiona do Sejmu RP przed ukazaniem si¦
dyrektywy 2002/39/WE [3]. W zwi¡zku z konieczno±ci¡ transpozycji do prawa krajowego jej
¬
Zgodnie ze wzorem D+n, okre±laj¡cym termin otrzymania przesyªki, gdzie D oznacza dat¦ nadania przesyªki, a n { liczb¦ dni
roboczych, jakie upªywaj¡ mi¦dzy t¡ dat¡ a dat¡ dor¦czenia do adresata.
27
Anna Stolarczyk
Rynek usªug pocztowych { zarys problemów
postanowie« znowelizowano ustaw¦ [18], uwzgl¦dniaj¡c okres przej±ciowy wynegocjowany i zapisany
w
Traktacie akcesyjnym
. Dokonano te» implementacji wszystkich postanowie« tej dyrektywy,
dotycz¡cych:
{ okre±lenia terminu kolejnego etapu liberalizacji rynku pocztowego, tzn. zgodnie z postanowie-
niami
Traktatu akcesyjnego
w obszarze usªug zastrze»onych dla Poczty Polskiej jako operatora
publicznego od 1 maja 2004 r. (tj. od chwili wej±cia Polski do UE) b¦dzie obowi¡zywa¢ limit
wagowy 350 g za opªat¡ nie ni»sz¡ ni» 3-krotno±¢ opªaty za przesyªk¦ listow¡ w najni»szym
przedziale wagowym najszybszej kategorii, okre±lonej w cenniku powszechnych usªug pocztowych,
a od 1 stycznia 2006 r. odpowiednio { 50 g i 2,5-krotno±¢ opªaty; ponadto usuni¦to z obszaru
zastrze»onego usªug¦ realizowania przekazów pocztowych (art. 47
Prawa pocztowego
);
{ okre±lenia limitów czasowych dla dor¦cze« przesyªek listowych: do 4 dni po dniu nadania dla
przesyªek najszybszej kategorii i do 6 dni dla przesyªek nie b¦d¡cych przesyªkami najszybszej
kategorii oraz okre±lenia sposobu wniesienia skargi z tytuªu opó¹nionego dor¦czenia przesyªki
listowej (art. 48a);
{ zasad stosowania przez operatora ±wiadcz¡cego usªugi powszechne tzw. ÿtaryf specjalnych"
(art. 50);
{ zakazu subsydiowania usªug powszechnych nie b¦d¡cych usªugami zastrze»onymi z przychodów
z usªug zastrze»onych (art. 50a).
Szczegóªow¡ analiz¦ wprowadzonych zmian w ustawie
Prawo pocztowe
na tle dotychczas obowi¡zuj¡cej
ustawy o ª¡czno±ci przedstawiono w pracy badawczej [13]. Natomiast w niniejszym artykule, poza
opisanymi zmianami wynikaj¡cymi z dyrektywy [3], zwrócono uwag¦ tylko na niektóre przepisy
Prawa pocztowego
[17] i zmiany w stosunku do poprzedniej ustawy o ª¡czno±ci [15].
Usªuga pocztowa.
Wedªug
Prawa pocztowego
(art. 2), jest ni¡ { wykonywane w obrocie krajowym
lub zagranicznym { zarobkowe:
{ przyjmowanie, przemieszczanie i dor¦czanie przesyªek
¬
oraz druków nie opatrzonych adresem,
zwanych ÿdrukami bezadresowymi";
{ realizowanie przekazów pocztowych;
{ prowadzenie punktów wymiany, umo»liwiaj¡cych przyj¦cie i wymian¦ korespondencji mi¦dzy
podmiotami korzystaj¡cymi z obsªugi tych punktów (ze wzgl¦du na przewidywane zainteresowanie
podmiotów tak¡ form¡ dziaªalno±ci uznano, »e uregulowanie tej kwestii jest niezb¦dne).
W odró»nieniu od poprzedniej ustawy [15], w
Prawie pocztowym
nie wyodr¦bniono usªug kurierskich.
wiadczenie usªug pocztowych.
Znacznemu rozszerzeniu ulegªy ramy regulacji prawnych w zakresie
±wiadczenia usªug pocztowych. W rozdz. 3
Prawa pocztowego
okre±lono przepisy dotycz¡ce:
¬
W ±wietle denicji przesyªki (art. 2 pkt. 16{23) zawarto±¢ tego poj¦cia jest bardzo szeroka i w sposób znacz¡cy powi¦ksza
zakres przedmiotowy tej usªugi.
28
[ Pobierz całość w formacie PDF ]

Rynek usług pocztowych zarys problemów, praca, Zarządzanie, poczta itp

Tematy