Romantyczna symbolika w malarstwie Caspara Davida Friedricha, Sprawdziany FREE, Technikum i Liceum, WOK

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Aleksandra Poro˝yƒska
Temat:
ROMANTYCZNA SYMBOLIKA WMALARSTWIE CASPARA DAVIDA
FRIEDRICHA
Cele lekcji
– po przeprowadzeniu lekcji uczeƒ:
rozumie poj´cie symbolu,
potrafi wymieniç najwa˝niejsze tematy obecne wsztuce romantycznej,
rozpoznaje obrazy Caspara Davida Friedricha,
odczytuje symbolik´ obrazów ipotrafi jà zinterpretowaç.
Metody pracy:
wyk∏ad,
praca wzespole,
praca indywidualna.
Ârodki dydaktyczne:
podr´cznik WSzPWN
Wiedza o kulturze
, cz. 2, s. 51–52,
reprodukcja obrazu
WejÊcie na cmentarz
(np. A. Kowalczykowa,
Pejza˝ roman-
tyczny
, Kraków 1982)
W∏. Kopaliƒski,
S∏ownik symboli
, Warszawa 1990,
A. Kowalczykowa,
Pejza˝ romantyczny
, Kraków 1982,
Wielcy malarze, ich ˝ycie, inspiracje i dzie∏o
, zeszyt 22, Warszawa 2002.
Czas zaj´ç:
1 godzina lekcyjna
Przebieg lekcji:
1.
Nauczyciel poleca uczniom sformu∏owanie definicji symbolu (mo˝e ona brzmieç
np.: Symbol – wywodzi si´ od greckiego s∏owa symbolon oznacza przedmioty
wyobra˝enia majàce wspólny rytm z innym przedmiotem).
2.
Prowadzàcy odwo∏uje si´ do wiedzy uczniów na temat g∏ównych motywów
i symboli epoki romantyzmu.
3.
Na podstawie tekstów z zadania 1 (na koƒcu scenariusza) uczniowie sporzàdza-
jà list´ motywów i tematów.
4.
Nauczyciel w formie krótkiego wyk∏adu zapoznaje uczniów z twórczoÊcià Frie-
dricha. Nast´pnie prezentuje reprodukcje obrazów:
WejÊcie na cmentarz
(A. Kowalczykowa,
Pejza˝ romantyczny
, Kraków 1982),
Opactwo w d´bowym lesie
(
Wielcy malarze, ich ˝ycie, inspiracje i dzie∏o
, zeszyt 22,
Warszawa 2002),
Kredowe ska∏y w Rugii
(podr´cznik WSzPWN, cz. 2, s. 51),
Kobieta w oknie
(
Wielcy malarze, ich ˝ycie, inspiracje i dzie∏o
, zeszyt 22, Warszawa
2002),
Morze lodowe
(
Wielcy malarze, ich ˝ycie, inspiracje i dzie∏o
, zeszyt 22, Warszawa
2002),
Fazy ˝ycia
(
Wielcy malarze, ich ˝ycie, inspiracje i dzie∏o
, zeszyt 22, Warszawa
2002),
Podró˝nik po morzu chmur
(
Wielcy malarze, ich ˝ycie, inspiracje i dzie∏o
, zeszyt 22,
Warszawa 2002),
Krzy˝ w górach
(
Wielcy malarze, ich ˝ycie, inspiracje i dzie∏o
, zeszyt 22, Warszawa
2002).
5.
Po zapoznaniu si´ z tekstem z zadania 2 uczniowie w grupach interpretujà po-
etyk´ obrazów i uzupe∏niajà tabel´.
6.
Uczniowie uzupe∏niajà tabel´ z zadania 3 – interpretujà symbolik´ wybranych
obrazów korzystajàc ze
S∏ownika symboli
. Uczniowie prezentujà wyniki pracy,
nauczyciel sprawdza poprawnoÊç interpretacji.
7.
Uczniowie wykonujà zadanie 4 – porównujà symbolik´ obrazów Friedricha z cy-
tatami z wielkich polskich romantyków.
8.
Nauczyciel podsumowuje lekcj´ – odczytuje s∏owa Friedricha, b´dàce wyrazem
jego stosunku do sztuki. Uczniowie odnajdujà przyk∏ady, potwierdzajàce s∏owa
autora, i ich odbicie w twórczoÊci artysty.
„Doznania artysty sà jego prawem. Uczucie nigdy nie mo˝e byç przeciwne na-
turze, zawsze jest z nià w zgodzie [...]
Obserwuj w∏aÊciwie form´, t´ najmniejszà jak i t´ najwi´kszà, nie robiàc ró˝ni-
cy mi´dzy ma∏ymi i du˝ymi lecz wa˝nymi i niewa˝nymi [...]
Ka˝de prawdziwe dzie∏o ma wyra˝aç uczucie, poruszaç dusz´ widza i budziç
w niej uczucie smutku, radoÊci, melancholii [...]”
1
.
Praca domowa:
Nauczyciel poleca uczniom analiz´ obrazu Friedricha
Cmentarz w Êniegu
(pod-
r´cznik WSzPWN, s. 52). Za pomocà koloru i pojedynczych s∏ów uczniowie maja
wyraziç uczucia, jakich doznali – namalowaç je w formie obrazu wed∏ug w∏asnej
interpretacji.
Zadanie 1
„Prerafaelici, jako ostatnie twórcze pokolenie angielskich romantyków, w∏àczy-
li do swych prac ca∏à problematyk´ sztuki romantycznej zwiàzanej z tematami
wielkiej nieszcz´Êliwej mi∏oÊci kochanków, Êmierci ukochanego czy osamotnionej
dziewczyny”
2
.
„Swoje myÊli i idea∏y, w sposób romantyczny wiàzali ze Êwiatem Êredniowiecza
[...] Prerafaelici zaopatrzeni w Êredniowiecznà mitologi´ tworzyli kolorowe wizje
z historycznej bàdê legendarnej przesz∏oÊci, s∏u˝àce za metafory”
3
.
„W twórczoÊci artystów romantycznych pobrzmiewajà echa myÊli Ruskina,
który nakazywa∏ dok∏adnie naÊladowaç natur´ i w niej szukaç boskiej prawdy
i pi´kna. [...]
Powszechne zainteresowanie kulturà ludowà skupia si´ g∏ównie na baÊniach
i sagach. [...]
Poczucie g∏´bokiego zwiàzku z naturà cechuje romantyków. Dla wielu z nich
by∏ to zwiàzek dramatyczny. Natura rozumiana by∏a jako nieposkromiona si∏a,
a cz∏owiek wobec jej pot´gi, stawa∏ si´ bezradny”
4
.
Zadanie 2
Uzupe∏nij tabel´ po przeczytaniu poni˝szych tekstów.
„Mistycznà atmosfer´ obrazów Friedricha kreuje tak˝e sposób przedstawiania
motywów, ich wzajemnego uzale˝nienia. W doborze tematów nie wprowadza∏
w zasadzie nowoÊci: port nad morzem, góry, ruiny, krzy˝e, sylwetki ludzkie. [...]
Wielokrotnie malowane przez Friedricha cmentarze, groby, chylàce si´ w zapo-
mnieniu krzy˝e to typowa symbolika Êmierci. [...]
Przedstawienie cz∏owieka na tle przyrody polega na tym, ˝e Friedrich konsekwent-
nie skrywa przed nami twarze bohaterów, nie widzimy ich rysów [...]. Ta anonimo-
woÊç elementu ludzkiego w pejza˝u wyraênie ukazuje si´ w przedstawieniu liczniej-
szych skupisk [...] Ale ze wszystkich sylwetek promieniuje osobliwa moc kontempla-
cyjnego prze˝ycia wydaje si´ przenikaç ca∏oÊç dzie∏a udziela si´ widzowi [...]”
5
.
„Wtopienie Boga w natur´ ukazywa∏ Friedrich przez aur´ tajemniczoÊci i niezwy-
k∏oÊci, osiàganà kolorystykà, grà promieni Êwietlnych, roztapiajàcà kontury mg∏à”
6
.
1
Wielcy malarze, ich ˝ycie inspiracje i dzie∏o
, zeszyt 22, Warszawa 2002, s. 4
2
AKowalczykowa,
Pejza˝ romantyczny
, Kraków 1982, s. 126
3
W∏. Kopaliƒski,
S∏ownik symboli
, Warszawa 1990, s. 146–147
4
AKowalczykowa,
Pejza˝ romantyczny
, Kraków 1982, s. 171, 199
5
A. Kowalczykowa,
Pejza˝ romantyczny
, Kraków 1982, s. 48, 52, 56
6
A. Kowalczykowa,
Pejza˝ romantyczny
, Kraków 1982, s. 45
temat
interpretacja
Bóg
natura
cz∏owiek
Zadanie 3
tytu∏ obrazu
tekst pomocniczy
symbolika interpretacja
WejÊcie na
cmentarz
CiemnoÊç pierwszego planu coraz
bardziej rozÊwietlana jest w g∏´bi ob-
razu przez wschodzàcà jutrzenk´.
Jutrzenka symbolizuje nadziej´ wià-
zanà z nadchodzàcà przysz∏oÊcià.
Dwie postacie usuni´te sà w cieƒ –
znajdujà si´ po stronie mroku, ale
wzrok zwrócony majà ku przysz∏oÊci.
Opactwo
w d´bowym lesie
Drzewa przypominajà tu krat´ bronià-
cà dost´pu do fantastycznego Êwiata.
Ruina bramy opowiada o przesz∏oÊci
jakiej poszukuje romantyk, Êwiadczy
o tym, ˝e to, co ludzkie jest znikome.
Brama stanowi granic´.
Kredowe ska∏y
Rugii
Artysta przedstawia dwa ró˝ne sta-
nowiska oglàdania Êwiata. Pierw-
szym jest kontemplacja (m´˝czyzna
oparty o pieƒ drzewa), czyli poszuki-
wanie Boga. Drugim przyziemna
analiza za pomocà „szkie∏ka i oka”
jak to robi drugi m´˝czyzna.
Kobieta w oknie
Okna sà elementem ∏àczàcym dwa
Êwiaty wewn´trzni i zewn´trzny. Ob-
raz przedstawia ˝on´ Friedricha –
Karolin´, która po jego Êlubie wpro-
wadzi∏a do domu ciep∏o. To rozra-
chunek malarza ze swoim ˝yciem ja-
kim by∏o przed Êlubem i po Êlubie.
Morze lodowe
Tragedia ludzkiego istnienia koƒczy
si´ Êmiercià jak zatopienie statku na
obrazie. Lód to ludzka kruchoÊç w po-
goni za nieosiàgalnà prawdà boskà.
Fazy ˝ycia
U Friedricha okr´t jest metaforà ˝ycia,
a kres morskiej w´drówki oznacza
Êmierç. W centrum obrazu widzimy
statek wchodzàcy do portu z opusz-
czonymi ˝aglami (stary cz∏owiek).
Zadanie 4
Przyporzàdkuj ka˝demu z poni˝szych cytatów odpowiedni obraz Friedricha.
W∏adys∏aw Syrokomla
Opactwo Benedyktynów i mogi∏y miejskie
Krzy˝ b∏yszczy poza lasem – daleko od miasta.
Mieszkanie Eremitów bieleje tam w lesie,
a wysoko na górze, jak oko doniesie,
Jest koÊció∏ – naoko∏o g´stwina zarasta.
Cisza... zaledwie czasem wiatr po liÊciach szasta
Ale echo od dzwonów po wàwozach rwie si´
O! tutaj cz´sto dzwonià przy Êmiertelnym kresie
To ogród trupi ludniejszy od ˝yjàcych miasta.
Cytat do obrazu ............................................................ Friedricha
Roman Zamorski
Wspomnienie z Ba∏tyku
Powia∏ wicher bujny i szeleszczàc wpada,
W rozpostarte ˝agle, szamoce linami,
Pe∏nymi go garnie ∏akomie piersiami,
W´drowna na ∏odzi gromada.
Cytat do obrazu ............................................................ Friedricha
Juliusz S∏owacki
Genezis z Ducha
Na ska∏ach Oceanowych postawi∏eÊ mi´, Bo˝e, abym przypomnia∏ wiekowe
dzieje ducha mojego, a jam si´ nagle uczu∏ w przesz∏oÊci NieÊmiertelnym,
Synem Bo˝ym [...] Tu gdzie za plecami mojemi palà si´ z∏ote i srebrne ska∏y na-
bijane mikowcem, niby tarcze olbrzymie przyÊnione oczom Homera...
Cytat do obrazu ............................................................ Friedricha
Konstanty Gaszyƒski
Na jeziorze Thune w Szwajcarii
[...] Polak sta∏ zadumany i patrzy∏ milczàcy
Na tych skarbów przyrody widok czarujàcy,
I z oczu mu sp∏yn´∏a cicha ∏za wzruszenia!
O! by∏by to hymn hymnów godny brzmieç na chwa∏´
Temu, co stworzy∏ cuda tak wspania∏e,
Gdyby z tej ∏zy uczucia mog∏y zlaç si´ w pienia!
Cytat do obrazu ............................................................ Friedricha
Zygmunt Krasiƒski
PrzedÊwit
[...] Ku wschodowi, ku jutrzence
LÊnià wzniesione wasze r´ce!
Na te góry, na te brzegi
Dnia ju˝ pad∏y jasne goƒce.
Cytat do obrazu ............................................................ Friedricha
[ Pobierz całość w formacie PDF ]

Romantyczna symbolika w malarstwie Caspara Davida Friedricha, Sprawdziany FREE, Technikum i Liceum, WOK

Tematy