ROZDZIAŁ XIV - DIAGNOSTYKA W SZPITALNYM ODDZIALE RATUNKOWYM, ►RATOWNICTWO MEDYCZNE

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
ROZDZIAL XIV
DIAGNOSTYKA W SZPITALNYM ODDZIALE RATUNKOWYM
Adam Rasmus, Robert Forys
W sklad szpitalnego oddzialu ratunkowego wchodzi kilka obszarów:
obszar segregacji medycznej i przyjec,
obszar resuscytacyj no - zabiegowy,
• obszar obserwaej i iwybudzen,
• obszar krótkotrwalej intensywnej terapii,
obszar ambulatoryjno - konsultacyjny,
• obszar diagnostyczno -laboratoryjny,
•
W pierwszym obszarze pacjenci podlegaja segregacji ze wzgledu na ich stan ogólny. Tutaj ma
miejsce szybkic i wczesm: okrcslenie rozmiaru zagrozenia. Wyróznia sie piec kategorii, które
warunkuja szybkosc udzielanej pomocy i diagnostyki. Kategoria czerwona to pacjenci wymagajacy
natychmiastowej pomocy np.: z urazem wielonarzadowym, we wstrzasie, nieprzytomni, w stanie
padaczkowym czy chorzy po zatrzymaniu krazenia [l]. Material do badan laboratoryjnych pobierany
jest w tych przypadkach nie po to by postawic ostateczne rozpoznanie, a raczej po to by okreslic
glebokosc zaburzen homeostazy i zebrac material do oceny skutecznosci leczenia. Nastepne kategorie
to zólta - osoby wymagajace pomocy w ciagu 10 minut np.: ból w klatce piersiowej sugerujacy
niedokrwienie miesnia sercowego, zator tetnicy plucnej, rozwarstwienie aorty, silny ból brzucha w
wyniku pekniecia tetniaka brzusznej czesci aorty, ciezka dusznosc, zaburzenia swiadomosci,
podejrzenie posocznicy lub zapalenia opon mózgowo - rdzeniowych, zlamania kosci dlugich
[l].
Do
kategorii zielonej zalicza sie chorych cierpiacych z powodu ciezkich bólów, ciezkich infekcji, urazów
glowy z utrata przytomnosci. Pacjenci ci wymagaja pomocy w ciagu 30 minut [I]. Kategoria niebieska
to osoby z drobnym urazem, bólem ucha czy migrenowymi bólami glowy - wymagaja badania w
ciagu godziny [l]. l ostatnia kategoria to kategoria biala. Sa to glównie pacjenci, którzy powinni trafic
do swojego lekarza rejonowego [1].
Na obszar diagnostyczno - laboratoryjny skladaja sie:
obszar diagnostyki obrazowej - z aparatem rtg, tomografem komputerowym i aparatem do badan
ultrasonograficznych (usg),
obszar laboratoryjny - z analizatorami parametrów do natychmiastowego oznaczenia (hematokryt,
elektrolity, gazometria, morfologia, glukoza),
pracownia toksykologiczna.
Po zebraniu wywiadu i badaniu przedmiotowym lekarz ma zwykle wystarczajaca ilosc informacji, aby
zaproponowac wstepna diagnostyke róznicowa. Najpierw pod uwage bierze sie najpowazniejsze
211
-
zaplecze administracyjno - gospodarcze,
zaplecze zespolów wyjazdowych,
zaplecze wyjazdowc.
I
przyczyny. Nastepnic zwraca sie uwage na róznicowanie muicj pilnych przyczyn skarg pacjenta. Tak
powstaje "lista" chorób, które mogly sklonic pacjenta do szukania porady. Na podstawie tej "listy"
dobiera sie rodzaj badan dodatkowych. W oddzialach ratunkowych powinno wykonywac sie jedno
badanie o najwyzszej specyficznosci Nic zawsze trzeba dazyc do postawienia ostatecznego
rozpoznania. W wielu przypadkach wazniejsze jest byc pewnym, ze pacjent nic m,l choroby
zagrazajacej zyciu. W Stanach Zjednoczonych okolo 40% pacjentów zglaszajacych sie do oddzialów
ratunkowych z powodu bólów brzucha pozostaje bez dokladnej diagnozy przy wypisie
[21·
J,!ld/a J)'~:ti
:<J;,nm ;\
r, tdlkrlljBi :uJoa ',(;!E:)kVt)
:b'r:krlarfi i Jm::'ILlC~vlli:
CY{l"
;'KrV:<l-lill:la:liw'j
.C<)
j:.
~11l
(Tlf;
i
Mili:
r:pill ~:)"" "ra:Jj Jlli:tc;;e
J
i
C(-IIJ
H:n:ul
jI:"',:p,jp:i
sekn;'\! ~~;
>:IIV:;l
LWIS',:< Vil<>~:=H
JIVlts:
l::V:;\O)d l1l \5cÓI
'Jtlr:L
(lJl~,q ~.
ez
l lIc.m" : d'/:(li:l
»,jIl}~1
liII
li,sH di:,ty,
cW<ZIT,
;;e
v.m;;
l:p
v;:t:Ila
rre
1:1
l)I~:1ll
iJI
<I:
1=:vP
Idu
Vl:L:I~
;;e
Il'lj:HV ~tl)lV-ll,~i:ZH
.;<de
(((lIci CI :tuml
;c1lll [~
JjLlal ~tH,ail "Ul V MU
:e(K:krbjBGI)Il
id€l
,:.mDr6)l1rln
:ów
wiu;r j:p
I.h}B:cll:
II
JlIiri( Vrs·\[IVIH l}C'l
acrni
JIVlt:2J t.l'JJ!.UH, je/ul (I
Itd:l:.'ri:
II
~jI4H:, ;lc~:l:
;IUl
0<u6:.1
:dt.laó);mt:e\qm~",;(
~1\iI,
Itrrk~i:HIl
~dlfl.,'1~:rnl~:Cqn~a:a:cc
l"a.
:llDltl JllulIVW:!ilvl;'VJ-lffilh\t1
(t;
\S~u, jl:lI Jl:.m,)\ ICS:lil:,1
J:l1I)lalm:.
:i,W;CB
lt :
mr:uini
,V:((\1);Cl
Obrazenia glowy i szyi
Co roku obrazen glowy doznaje 200 pacjcntów na 100 000 mieszkanców. Wiekszosc
przypadków to blahy uraz (ocena w skali Glasgow
15 - 14
punktów), lecz u poszkodowanych
posiadajacych czynniki ryzyka moga rozwinac sie grozne dla zycia powiklania [3].
Czynniki ryzyka wystapienia powiklan u chorych po "blahych" obrazeniach glowy [3]:
leczenie antykoagulantami
koagulopatia
stan po spozyciu alkoholu lub innych srodków odurzajacych
alkoholizm
• wczesniej rozpoznana neurologiczna choroba (np.: padaczka, otepienie)
• starsze osoby
15% pacjentów z "blahymi" obrazeniami glowy wymagalo w pózniejszym czasie interwencji
neurochirurgicznej. Dlatego u pacjentów z czynnikami ryzyka lub z objawami ogniskowego
uszkodzenia osrodkowego ukladu nerwowego wymagane jest wykonanie badania
er
glowy [3]. U
innych pacjentów wskazane jest badanie radiologiczne czaszki w projekcji PA i bocznej.
Z obrazeniami glowy czesto wspólistnieja obrazenia odcinka szyjnego kregoslupa
i
rdzenia
kregowcgo. U pacjentów zglaszajacych ból karku, nieprzytomnych czy posiadajacych w badaniu
przedmiotowym objawy uszkodzenia rdzenie kregowego pierwszym badaniem jest rtg odcinka
szyjnego kregoslupa w bocznej projekcji. Chorym, u ktÓrych rozwaza sie zabieg neurochimrgiczny
powinno wykonac sie tomografie komputerowa (CT) kregoslupa szyjnego.
Badania laboratoryjne wskazane sa w zaleznosci od rozleglosci obrazen
i
wspÓlistniejacych chorób.
,:;;rli:r
r<:!IW'-'
Clnru:
dn:Clffi
r:HI,
11")
,~llIl
mrH
lh:UllffllXjn:
W..l;:I'j
:a:il;\ U,K)
lat::1 v:
i
1.:a.ltj:lVU
[;jl~
'\'lH:<.i~/lI vjlli:lt;lVlC •.
u:n
brtri'r
[r((llr)n'~::'!Ih,,[ln:mo przr"'y.;l <11!itI) mr::lfj
lu:
lVlll,n: .1<Ulg: ~tllH
kitlu
i
"qII), :
11::,
~)ab..t
ri:.s::
I.d::j;
p:~
;m hlai: :tjlb;GIT n: .tS :;IC ~<YlI).') tirli nc »i<!H:: <!«rr.s:
p~~
mill:t.I lru
J:)
V(lW ~ cljll)
ri:lu,~<i
,11(!lS;
l)tl
v
Jai,
(JZ.:,Irljlo:'lr:'V1)J(-vcI:!'f1
:,11<
MIl.
Ill?'lflllilam.csldoIVll/:lllt'r,.l iv(ms'~niHl(2
labcC' p\tlll ~Yll~\I1
:i,'
lhryn 2 [ll<zri:r hWVlril!':Vlalll Il
1\e1:rl lejc
(wio"
l"ibcIT J~r :dH".:VOi'
jle: ~at~:yrv::lJls :.:;'
hlaa
Nmi
'5':.
~i1llm
b"& ~\\,
lu,
fil
:oaz~
r
m
n (]
reiN/;lmel's u[aiuó' i:Sliryt !:r«;rmcn:
i
I
tyn,bry')rns<aJlc
IFlImic]
lt'ldbJal1 crnpf bnurwj :alz ~eK6~t
Obrazenia klatki piersiowej
Z badan obrazowych wykonuje sie rtg klatki piersiowej PA, jezeli to mozliwe to w pozycji
stojacej. Mozliwe do uwidocznienia: odma oplucnowa, plyn w jamie oplucnej, poszerzenia cienia
sródpiersia, lokalizacji rurki intubacyjnej i cewników naczyniowych. Nalezy pamietac, nie powinno
sie czekac na badania rtg i tym samym opózniac leczenia ewidentnej odmy preznej.
Podejrzenie urazowego uszkodzenia aorty wymaga weryfikacji przy pomocy radiogramu klatki
piersiowej i echokardiografii przezprzelykowej. Trzeba jednak byc swiadomym, ze ujemne wyniki
tych badan nie wykluczaja pekniecia tetnicy glównej. Decydujace znaczenie ma aortografia
[41·
caoH.ms :zkn:i J' jlo;
\sllrmd :~
hlaai,tS,.Ijzn:
kllvim
~ócr2vo·e.o
\I:
lWIO
'yoyra i, /Ikna
,loy1H1l)hc, Y/rZ;~II~ll2)'hla:CN'
a<mliii
l
tel ttyhjli
JUlIJ
!«)Jj:l
I'/!letni.
'.1"(ehhJl2;;iwcaa lley
:,kyCLZ, v[Erej;e q:\Ilt.e
1= ylj,bd:,;i
li:u:w{
Jn:ti:i~
r;ex:, ~":l1ep
i :cak.
Ia1tni
lIIIla
~'mo;'.
me
\t;
)l~:a', llW(([l~
i
Ilrl;
C~\(~
:hIaa \
frq~dlllVlt:icJ
V{lJ;~~~ Il5'.Y,i:Hm:~;
lt;~ru'
s:
I.~d Vl:lg-j,j
~"11Y;1
III
lA
212
m
I
[It::itrillwh
Ie;t1I1H
::<:<.i:.
alrtl JII&ilceil b:lg []
"P'Yflll.1lai
'00 lei IC
<sl
'gcty~r-
hme a1)cr~evej
III
którzy chorowali na zapalenie otrzewnej. W badaniu tym mozna przeoczyc obrazenia przepony, jelit i
pecherza moczowego nie dajace krwawienia
[61.
upadek z wysokosci powyzej 4 metrów,
toniecie
Podsumowujac, wydaje sie, ze wieksza uzytecznosc ma usgjamy brzusznej w polaczeniu z pIUkaniem
jamy otrzewnej niz samo badanie eT [7].
Interpretacja wyników diagnostycznego plukania jamy otrzewnej [6].
Wynik dodatni:
aspiracja krwi powyzej 10 mI,
wyplyw plynu przez cewnik Foley'a czy sonde zoladkowa,
po plukaniu duzy wyplyw krwi,
w plynie po aspiracji - ilosc erytroeytów>IOO tys./ml (w przypadku postrzalu >5 tys./ml), ilosc
leukocytów>500/ml, aktywnosc amylazy> l 75 lU,
w plynie znajduje sie mocz, kal, zólc, czesci otrzewnej
Wynik uiemny
obrazenia, które mialy miejsce na bagnach czy pustyniach.
Ogólnie obrazenia mozna podzielic na: obrazenia tepe i penetrujace, Ma to znaczenie przy
doborze rodzaju badan obrazowych. Nie powinno sie przenosic pacjentów do zakladu radiologii, gdy
sa niestabilni hemodynamicznie.
gQrazenia teoe:
rtg klatki piersiowej PA, kregoslupa szyjnego w projekcji bocznej i miednicy PA. - boczne zdjecie
kregoslupa szyjnego wykonuje sie jako pierwsze. Ma to znaczenie przy zabezpieczcniu droznosci dróg
oddechowych (czulosc 90% - 95%). W rtg klatki picrsiowej occnia sie pluca, serce, sródpiersie
i
przepone, a takze umiejscowienie cewników naczyniowych czy rurki intubacyjnej. Na radiogramie
miednicy poszukuje sie obecnosci ewentualnych zlaman, które to moga byc zródlem duzej utraty krwi.
obrazenia Denetruiace:
w plynie po aspiracji - ilosc erytrocytów <50 tys./ml, ilosc leukocytów <IDO/mi, aktywnosc amylazy
<75 lU
wykonuje sie rtg narzadów znajdujacych sie w poblizu rany - poszukiwanie odlamków czy pocisków.
Gdy w takiej projekcji nic udaje sie uwidocznic kul, a na ciele nie znajdujemy rany wylotowej,
konieczne jcst wykonanie badania radiologicznego calego tulowia.
Do badan laboratoryjnych, które powinny byc wykonane zalicza sie:
morfologie krwi,
grupe krwi
Obrazenia
ukladu
kostno-stawowego konczyn
Badaniem stosowanym w diagnostyce obrazen konczyn jest rtg.
Obrazenia wielonarzadowe
Obrazenia wielonarzadowe - to obrazenia co najmniej dwóch narzadów danej okolicy ciala.
Mnogie obrazenia ciala - jednoczesne obrazenia co najmniej dwóch okolic ciala, z których obrazenie
kazdej stanowi wskazanie do hospitalizacji i wymaga specjalistycznego leczenia,
Obrazenia stanowia pierwsza przyczyne zgonów w grupie osób pomiedzy l a 44 rokiem zycia,
l
% -
5% ofiar wypadków znajduje sie w stanic zagrozenia zycia [8].
Wysokie ryzyko powaznych obrazen w zaleznosci od mechanizmu urazu [8].
wypadki komunikacyjne:
wypadek komunikacyjny przy predkosci pojazdu powyzej 50 km/h,
• potracenie pieszego przy predkosci pojazdu powyzej 30 km/h i wiek mlodszy nii: 12 lat lub
starszy niz 65 lat,
odrzucenie pieszego przez samochód na odleglosc wieksza od 4 metrów,
wypadniecie z pojazdu,
smierc innych osób w samochodzie,
przedIuzony powyzej 20 minut okres zaburzen swiadomosci.
inne wypadki:
• penetrujace obrazenia glowy, szyi, tulowia, pachwiny i uda,
•
Oznaczenie stezcn elektrolitów, mocznika i krcatyniny czy glukozy mozna wykonywac w zaleznosci
od istniejacych obrazen a takze do wspólistniejacych chorób [8].
Nalezy rozwazyc wykonanie badania elektrokardiograficznego. Trzeba pamietac, ze zawal mógl
doprowadzic do wypadku, lecz równiez mógl powstac w jego wyniku. EKG jest tez waznym testem
przy podejrzeniu stluczenia serca [8].
Ostry ból w klatce piersiowej
Przyczyny stanowiace zagrozenie dla zycia [9]:
niedokrwienie miesnia sercowego,
zatorowosc plucna,
rozwarstwicnie aorty,
tamponada serca,
•
prezna odma oplucnowa,
perforacja przelyku.
Przyczyny powazne, nic stanowiace jednak bezposredniego zagrozenia dla zycia [9]:
stabilna dusznica bolesna,
odma oplucnowa,
oparzenia powyzej 20% powierzchni ciala,
amputacje powyzej stawu skokowo - goleniowego lub nadgarstka,
•
zapalenie pluc,
schorzenia w obrebie jamy brzusznej,
•
porazenie konczyny w wyniku obrazen,
7 - 34% pacjentów z bólem w klatce piersiowej ma zawal miesnia sercowego [lO].
214
215
~---------------------------------------------
Najbardziej popularnym badaniem u chorych zglaszajacych ból w klatce piersiowej jest
badanie elektrokardiograliczne. 60% osÓb z zawalem miesnia sercowego ma zmiany dotyczace
odcinka ST. Z drugiej strony az u 20% cierpiacych z powodu zawalu EKG odczytuje sie jako
prawidlowe [10]. W pierwszych szesciu godzinach od poczatku bólu elektrokardiogram ma wieksza
wartosc diagnostyczna od enzymów sercowych (CK, CK-MB, troponina). Nie nalezy jednak
odstepowac od oznaczania ich aktywnosci w surowicy - ma to znaczenie prognostyczne [11].
Wymagane jest kilkukrotne oznaczenie biochemicznych markerów uszkodzenia komÓrek miesnia
sercowego. Dostepne sa szybkie testy przylMkowe, które oznaczaja CK-MB, troponine· Wynik
mozna otrzymac po okolo 20 minutach. Jednak najwieksza czulosc daje polaczenie danych z
wywiadu, EKG, aktywnosci CK-MB i troponiny [10]. Nalezy zwrócic uwage, ze az u 12% pacjentów
z zawalem miesnia sercowego ma ujemne wyniki testów [/O].
Innym z badan dodatkowych zalecanych w przypadku bólu w klatce piersiowej jest jej radiogram.
Najlepszym rozwiazaniem byloby zdjecie przylózkowe w dwóch projekcjach PA i bocznej.
Jezeli objawy sugeruja, ze przyczyna dolegliwosci w klatce piersiowej sa choroby narzadÓw jamy
brzusznej wskazane jest wykonanie usg jamy brzusznej.
hematokryt i poziom hemoglobiny - wskazany u pacjentów z krwawieniem, odwodnionych
lub zanemizowanych. Chorzy z ostrym krwawieniem beda mieli na poczatku te wskazniki
niezmienione, ale pózniej na podstawie ich pierwszego oznaczenia bedzie mozna oszacowac
ilosc straconej krwi. U pacjentów z krwawieniem przewleklym juz pierwsze badanie powinno
wykazac zmiany.
testy ciazowe - poziom gonadotropiny kosmówkowej (PhCG) w moczu - powinny byc
wykonywane kazdej kobiecie w wieku rozrodczym z ostrymi bólami brzucha zwlaszcza w
podbrzuszu [13].
badanie ogólne moczu - w osadzie obecnosc leukocytÓw powyzej 10 sugeruje infekcje,
obecnosc erytrocytów nasuwa podejrzenie infekcji, guza lub kamicy. W przypadku zapalenia
wyrostka robaczkowego, ropnia zaotrzewnowego czy zapalenia wsierdzia /O - 15%
pacjentów ma ropomocz bez infekcji w drogach moczowych [2].
poziom e1ektrolitów w surowicy - wskazany u chorych z wymiotami i biegunka.
testy watrobowe (poziom bilirubiny, AspAT, AlA T) - wskazane u osÓb z zóltaczka,
podejrzeniem kamicy zólciowej lub zapalenia watroby.
Nie wolno zapominac o elektrokardiogramie u pacjentów z bólami zlokalizowanymi w nadbrzuszu.
Bóle brzucha
W Stanach Zjednoczonych 5% wszystkich pacjentów zglaszajacych sie do oddzialu
ratunkowego, cierpi z powodu bólów brzucha. Z tego l5% - 30% pacjentów wymaga inl"rwcncji
chirurga [2].
Do badan wskazanych w diagnostyce wyzej wymienionej dolegliwosci nalezy zaliczyc: rtg, usg i
er
jamy brzusznej. Na radiogramie poszukujemy poziomów plynu w jelitach, obecnosci gazu pod
kopulami przepony, zwapnien w drogach zólciowych i moczowych, a takze w naczyniach (tetniaki
aorty). W badaniu usg oceniamy narzady miazszowe, drogi zÓlciowe i moczowe, aorte i narzady
miednicy.
W rekach doswiadczonego operatora ultrasonogralia jest badaniem o wysokiej czulosci i
specyficznosci (odpowiednio 75-90%, i 97-lOO%). Jednak wiele badan wykazuje, ze badaniem o
wiekszej dokladnosci jest CT. Na przyklad czulosc i spccyficznosc w przypadkach zapalenia wyrostka
robaczkowego to odpowiednio 87-100%, i 89-97%. Ale trzeba pamietac, ze jest to badanic drogie,
czasochlonne i przeciwwskazane u dzieci i kobiet w ciazy [12].
Rtg klatki piersiowej wykonuje sie przy podejrzeniu, ze dolegliwosci zlokalizowane w brzuchu moga
byc spowodowane choroba narzadów znajdujacych sie powyzej przepony.
Do badan laboratoryjnych pomocnych w diagnostyce bÓlów brzucha naleza:
leukocytoza z rozmazem. W wiekszosci przypadków zapalenia wyrostka robaczkowego,
pecherzyka zólciowego i procesÓw zapalnych miednicy mniejszej leukocytoza wynosi 12 tys.
- 15 tys.lf.ll z przesunieciem wzoru odsetkowego w lewa strone. Wyzsza leukocytoze
znajdujemy zwykle u pacjentów z perforacja przewodu pokarmowego, zapaleniem otrzewnej
ostrym zapaleniem trzustki czy posocznica. Nalezy pamietac, ze u chorych starszych lub
leczonych immunosupresyjnie leukocytoza moze byc prawidlowa lub nizsza.
Zaburzenia
rytmu pracy serca
Przyczyny [14]:
•
naczyniowosercowe - zespÓl chorego wezla zatokowego (tachy - brady), zespÓl preekscytacji,
choroba wiencowa, wady zastawkowe serca.
metaboliczne - hipokaliemia, hiperkaliemia, hipoxia.
endokrynologiczne - nadczynnosc tarczycy, pheochromocytoma.
infekcyjne - posocznica.
nerwica
•
•
toksyczne - zatrucie tytoniem, alkoholem, kofeina, kokaina, amfetamina, atropina,
preparatami naparstnicy.
Podstawowym badaniem sluzaeym do diagnostyki zaburzen rytmu jest elektrokardiogram.
Gdy pacjent ma dusznosc lub poszerzenie zyl szyjnych powinno sie wykonac rtg klatki piersiowej
[14].
Gazometria jest wskazana u chorych z dusznoscia, sinica, hipotonia lub w przypadku
nieprawidlowosci stwierdzanych w badaniu przedmiotowym ukladu oddechowego [14].
Potrzebnym testem jest takze oznaczenie poziomu elektrolitÓw w surowicy, zwlaszcza u osób
przyjmujacych diuretyki, preparatami naparstnicy lub cierpiacych z powodu niewydolnosci nerek.
Utraty przytomnosci
Przyczyny [15]:
•
•
sercowonaczyniowe,
sytuacyjne - przy mikcji, defekacji, kaszlu, próbie Valsalvy,
216
217
-------------------------------------------------------------
ciaza - niedokrwistosc, ciaza ektopowa,
Badania laboratoryjne maja na celu wykluczcnic choroby nk oi~LH,l:'f1:<Iiln)tlaj,
trucizny, zebranie danych prognostycznych i ukierunkowanic le;:m i~j
Do badan tych zalicza sie [18]:
morfologia krwi - zatrucie zelazem, toefilina, weglowodormi l')\(uj:l:1:wl:7<
stezenia elektrolitów
i
luka anionowa [Na+ - (HCO]' + Cl")]-:x::v:::aI1JlkJ
•
neurologiczne - TIA, udar mózgu, padaczka, obrazenia glowy,
•
metaboliczne
• toksyczne -leki: hipotensyjne, antyarytmiczne, trankwilizatory, zatrucia: alkohol, opiaty,
psychogenne - histeria.
Badania wskazane u osób nieprzytomnych:
»
morfologia krwi - przy podejrzeniu nicdokrwistosci lub krwawienia,
»
stezenia elektrolitów - szczególnie pacjenci zazywajacy diuretyków lub odwodnieni,
»
stezenie glukozy we krwi,
»
obecnosc toksyn - dostepne sa aparaty do szybkiej diagnostyki przylózkowej
wykrywajace w moczu: amfetamine, opiaty, marihuane, trójcyklicznc antydepresanty.
Czas oczekiwania na wynik wynosi okolo l5 minut. Nalezy wspomniec takze o
Q.E.D. (Quantitative Etanol Detector) sluzacym do wykrywania alkoholu w slinie.
Wyniki sa mozliwe do odczytu po 2 - 5 minutach w zaleznosci od rodzaju tcstu.
»
test ciazowy.
»
EKG
»
CT glowy - wskazane u nieprzytomnych z objawami ogniskowego uszkodzenia
osrodkowego
;ll,JLjdw,:i;,
metaboliczna. Przyczyny wzrostu luki anionowej: kwas ro::ml:yt;y remi m;:Hc,
kwasica ketonowa, fenlirmina, paraaldehyd, zelazo, izmie:<,Iw,:n,IcVlrtm, ;id
etylenowy. Etanol i glodzenie moga prowadzic do kwasicye([(v::.;:"~) ;([i~;Ji,tn:J
moga wywolywac kwasice mleczan owa,
gazometria i równowago kwasowo - zasadowa - dlgtYH "<5"
HVI<8l1IIO
pochodzenia nasuwa przypuszczenie zatrucia salicylanami, HUDmtl1llt.lndrrw:r.
mocznik i kreatynina - rzadko wyst<;puje ostra nefrotoksyc[(~ laai,!; m, :lI;tjl,
CI
ujawnienie istniejacej wczesniej niewydolnosci nerek, OISUi;:ltcm: l:::ull
J<:
toksyna moze uszkadzac nerki,
stezenie glukozy,
p~i;:l1Ilian
przytomnosci, wykonywane sa one jako badanie prZS(v)'!l,
m,(E
llr m~, ~
ukierunkowaniu dalszych poszukiwan. Do dalszych lIh! d~);~
m,;)
zabezpieczyc
10
mi krwi heparynizowanej,
10
mi krwi
J::
ll)lqlllliv:
Ii
[;v ;
dodatkiem tluorku sodu w szczelnie zamknietej probówce
B
Jliuc,\;tu :ach dIlh:(
mi próbki moczu, jezeli pacjcnt wymiotuje, nalezy pobrac oho:l:rlt·,:c:izj,'lov:.Va,il
ten powinien byc pobrany przed podaniem jakichkolwiek
Id), q
rtg klatki piersiowej powinno wykonywac sie u pacjentÓl
'ITw:<!
n vhlul: ~)'
drazniacych pluca (chlor, weglowodory), a takze u osób, u kD;l!m:l:l'!"']VH(n;~
pluc (salicylany, heroina),
ukladu
nerwowego,
objawami
oponowymi,
drgawkami,
przedluzajacymi sie zaburzeniami swiadomosci po utracie przytomnosci.
Zatrucia
Obecnie dostepne sa szybkie testy immunoenzymatycme pozwalajace na oznaczenie szerokiej
gamy leków i srodków odurzajacych. Jednak postepowanie, które prowadziloby do wykonywania
wszystkich dostepnych testów pomnazaloby niepotrzebnie koszty. Istnieja charakterystyczne objawy
zatruc, dzieki którym mozna ukierunkowac dalsza diagnostyke· Sa to miedzy innymi [16]:
Charakterystyczny zapach - kwasny zapach acetonu wystepuje w zatruciu alkoholami, chloroformem;
zapach rozpuszczalnika swiadczy o obecnosci par zwiazków organicznych naftaliny; zapach czosnku
_ zatrucie arszenikiem, fosforem talem; zapach gorzkich migdalów - cyjankami; zwiazki rteci,
disultiram wytwarzaja zapach siarkowodoru; zapach starzesli (Gaultheria precubens) pojawia sie w
zatruciach salicylanami [/6]; w przeprowadzonych badaniach zauwazono, ze ilosc prawidlowych
rozpoznan byla powiazana z wystepowaniem popularniejszych zapachów. Poniewaz trafne
rozpoznanie moze wiazac sie z szybkim rozróznianiem zapachu zalecono, aby lekarzy zapoznawano z
zapachami wystepujacymi mniej powszechnie [17];
Kolor skóry - skóra wisniowo - rózowa w zatruciu CO, sucha w zespole antycholinergicznym, sina u
pacjentów z methemoglobinemia, zólta w zatruciu grzybami lub czterochlorkiem wegla;
Rozszerzenie zrenic - amfctamina, atropina, leki przeciwhistaminowe, kofeina, kokaina, dopamina,
LSD, inhibitory MAO, metanol, nikotyna, leki przeciwdepresyjne;
Zwezenie zrenic - barbiturany, klonidyna, etanol, alkohol izopropylowy, nikotyna, opiody, zwiazki
fosfoorganiczne, fencyklidyna, fenotiazyna.
dodatkowym bardzo cennym srodkiem diagnostycznym m:, l~,
Aj
"l:
11
mi :r:I:;rej
wykazujace obecnosc tabletek (preparaty zelaza), wodzianud-lnh
ll!<"m,
Hdm \
zatruciach rtecia, olowiem i innymi metalami ciezkimi, cmtlltlo'tlixtrci
1,:,)\
(potas, aspiryna), pakiety z narkotykami (przemytnicy), polki,c
llln6.
EKG - ocenia sie rytm scrca i ewentualne zagrozenie'iji')i:Hn lrtri :\yl1:ni,
odstepów I'Q, QRS, QT).
Bóle glowy
Do badan przydatnych w diagnostyce ostrych bólów glo\)
ulZ1II;]
morfologia krwi z rozmazem - wskazana u osób
ul::h.ll)I:l
lu ; pejlolel
niedokrwistosci,
CT - u chorych z objawami ogniskowego uszkodzern )~ohv:~I.:au~(,\(yep
objawami oponowymi, silnymi bólami o naglym poczatk.hI:~(wY!2:Il r!aklIl
218
2]~
testy toksykologicznc - szybkie testy przy lózkowe omóvHI \ CZ;;iti
[ Pobierz całość w formacie PDF ]

ROZDZIAŁ XIV - DIAGNOSTYKA W SZPITALNYM ODDZIALE RATUNKOWYM, ►RATOWNICTWO MEDYCZNE

Tematy