Rybak S.-Mariawityzm. Studium historyczne, Historia chrzescijanstwa

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Mariawityzm
Studium historyczne
Stanisław Rybak
Edycja: Michał Rybak
SPIS TRE
CI
SPIS TRE
CI..................................................................................................................................................... 2
WST
P .............................................................................................................................................................. 3
GENEZA MARIAWITIZMU............................................................................................................................ 6
OBJAWIENIE - ZGROMADZENIE KAPŁANÓW MARIAWITÓW............................................................. 9
DELEGACJA MARIAWITÓW W RZYMIE ................................................................................................. 12
ZWI
ZEK MARIAWITÓW NIEUSTAJ
CEJ ADORACJI UBŁAGANIA ................................................. 15
DALSZE STARANIA W RZYMIE ................................................................................................................ 17
PRÓBY LIKWIDACJI MARIAWITYZMU ................................................................................................... 22
ENCYKLIKA I KL
TWA.............................................................................................................................. 30
LEGALIZACJA MARIAWITYZMU ............................................................................................................. 37
ORGANIZOWANIE PARAFII MARIAWICKICH ....................................................................................... 42
OTRZYMANIE SUKCESJI APOSTOLSKIEJ ............................................................................................... 45
MARIAWITYZM W LATACH 1911-1920 .................................................................................................... 47
MIER
ZAŁO
YCIELKI............................................................................................................................. 50
DZIAŁALNO
ARCYBISKUPA J. KOWALSKIEGO (1922-1934) ......................................................... 52
ROZŁAM W MARIAWITYZMIE.................................................................................................................. 62
WYDAWNICTWA MARIAWICKIE ............................................................................................................. 66
DZIAŁALNO
SPOŁECZNA KO
CIOŁA NA RZECZ WIERNYCH ..................................................... 70
KO
CIÓŁ KATOLICKI MARIAWITÓW ..................................................................................................... 73
KO
CIÓŁ STAROKATOLICKI MARIAWITÓW ........................................................................................ 76
PODSTAWOWE ZASADY WIARY I ORGANIZACJA KO
CIOŁA STAROKATOLICKIEGO
MARIAWITÓW .............................................................................................................................................. 86
PODSTAWOWA KSIFGA OBJAWIE
M. FRANCISZKI KOZŁOWSKIEJ............................................. 88
NIEKTÓRE WYPOWIEDZI I MY
LI M. F. KOZŁOWSKIEJ .................................................................. 103
KALENDARIUM HISTORII MARIAWITYZMU ...................................................................................... 105
ZWIERZCHNICY I BISKUPI MARIAWICCY ........................................................................................... 110
PARAFIE I PLACÓWKI (FILIE) KO
CIOŁA STAROKATOLICKIEGO MARIAWITÓW ................... 112
PARAFIE I PLACÓWKI (FILIE) KO
CIOŁA KATOLICKIEGOMARIAWITÓW (denominacja
felicjanowska) ................................................................................................................................................ 114
BIBLIOGRAFIA ........................................................................................................................................... 115
2
WST
P
Zbli
a si
sto lat od powstania mariawityzmu. Najpierw jako ruchu misyjnego w łonie
Ko
cioła rzymskokatolickiego na ziemiach polskich (w 1893 r.), a nast
pnie jako
wyodr
bnionego, samodzielnego wyznania (w 1906 r.). Nie ma jednak
e monografii ani
wyczerpuj
cego opracowania historii mariawityzmu.
W prasie i wydawnictwach okresu przedwojennego, zwłaszcza w formach broszurowych,
mariawityzm był raczej przedmiotem szyderstwa i ataków zmierzaj
cych do jego
zlikwidowania.
Nieliczne opracowania powojenne o ko
ciołach i zwi
zkach wyznaniowych, wyznaniu
mariawitów po
wi
caj
niewiele miejsca. Informacje w nich zawarte były niepełne, cz
sto
nieprawdziwe i bardziej sygnalizowały istnienie mariawitów, ni
zawierały rzeczowe dane
dotycz
ce historii i ideologii mariawityzmu. Sporadyczne naukowe opracowania dotyczyły
w
skiego kr
gu zagadnie
, a szczególnie sytuacji prawnej Ko
cioła Mariawitów
1
.
Dotychczas nie było opracowania historycznego mariawityzmu równie
w wydawnictwach
mariawickich, które miały z reguły charakter popularno-apologetyczny
2
.
Ju
z tych przyczyn, wyczerpuj
ce opracowanie historii mariawityzmu nie jest dzi
zadaniem łatwym. Dokumenty
ródłowe s
rozproszone. Znajduj
si
w archiwach
Ko
cioła Starokatolickiego Mariawitów, w du
ej mierze w jego denominacji - Ko
ciele
Katolickim Mariawitów, w archiwach pa
stwowych, archiwach kurii biskupich i
diecezjalnych Ko
cioła rzymskokatolickiego, a w znacznej cz
ci równie
w Archiwum
Watyka
skim. Dopiero szczegółowa analiza całej rozproszonej dokumentacji
ródłowej
mo
e pozwoli
na pełn
i dogł
bn
monografi
historii mariawityzmu.
Opracowanie niniejsze nie pretenduje do rangi w pełni wyczerpuj
cego temat, ale spo
ród
dotychczas publikowanych jest najszersze. W pi
miennictwie szerzej zajmuj
cym si
ruchem mariawickim, szczególn
uwag
po
wi
ca si
przyczynom powstania
mariawityzmu i jego wyodr
bnieniu w samodzielny Ko
ciół.
Pomijaj
c na razie stanowisko samych mariawitów, co do celu i podstaw powstania ruchu
mariawickiego, na wst
pie warto si
zapozna
z pogl
dami pozamariawickimi
prezentowanymi w pracach omawiaj
cych mariawityzm.
Autorzy przedwojennych wydawnictw, przyczyn narodzin ruchu mariawickiego doszukuj
si
w bli
ej nieokre
lonych, niezdrowych stosunkach religijnych, jakie pod koniec XIX i
na pocz
tku XX wieku panowały w Polsce pod zaborem rosyjskim. Dezawuuje si
jednak
ten ruch dodaj
c,
e sprzyjały temu w bardzo du
ej mierze ciemnota ludu, brak
wykształcenia teologicznego i niedostateczny poziom duchowy kleru oraz poparcie władz
rosyjskich.
Opracowania broszurowe o tytułach nieprzychylnych mariawitom, ukazywały si
w
wi
kszo
ci w latach 1906-1911, a nast
pnie 1923-I 937. Autorstwo znacznej cz
ci
broszur było ukryte pod pseudonimami. Ich kolporta
zmierzał do skompromitowania i
dyskredytacji wyznaniowej mariawitów. Dane i oceny w takich publikacjach nie mog
1
Obszerny wykaz opracowa
zamieszczono
w Bibliografii w
cz
ci
Wydawnictwa pozamariawickie
2
Wykaz wydawnictw mariawickich zamieszczono
w Bibliografii
w cz
ci
Wydawnictwa mariawickie.
3
zatem mie
charakteru miarodajnych i obiektywnych. Wskazuj
bardziej na
ródła i sił
ataków na mariawitów, a w kategoriach socjologicznych
wiadcz
o doniosło
ci ruchu
mariawickiego, który w takim stopniu wstrz
sn
ł
yciem religijnym w ówczesnej Polsce.
Opracowania powojenne przyczyny narodzin mariawityzmu oceniaj
z punktu widzenia
bardziej społecznego ni
religijnego. Jego powstanie przypisuj
ch
ci przeciwstawienia si
rzymskokatolickiemu centralizmowi i absolutystycznej wszechwładzy papie
a.
Mariawityzm uwa
aj
oni za owoc wła
nie tego centralizmu, usiłuj
cego budzi
fanatyzm
religijny i dewocj
, by w ten sposób przeciwstawi
si
tendencjom modernistycznym oraz
odwróci
uwag
wierz
cych, zwłaszcza robotników i chłopów, od zagadnie
społecznych i
politycznych. W
ród tych autorów byli nawet i tacy, którzy dopatrywali si
w ruchu
mariawickim protestu społecznego, który przybrał form
religijn
; ł
czyli ruch mariawicki
z wrzeniami rewolucyjnymi okresu rewolucji 1905 roku.
Dopiero w ostatnich latach, pojawiaj
si
krótkie studia naukowe analizuj
ce pocz
tki
mariawityzmu w aspekcie historycznym, pastoralnym i teologicznym. Prace te s
rozprawami naukowymi, cz
sto niepublikowanymi, a co znamienne wywodz
si
z kr
gów
Ko
cioła rzymskokatolickiego
3
.
To całkowicie odmienne ni
w okresie przedwojennym, a długi czas i powojennym,
spojrzenie autorów rzymskokatolickich na mariawityzm sygnalizuje nowe, wnikliwe i
powa
ne podej
cie do problematyki mariawityzmu.
Znacz
c
rol
w istotnej zmianie oceny mariawitów i mariawityzmu odegrali m.in. ks.
Stanisław Bajko (jezuita), ks. Daniel Olszewski, ks. bp Władysław Miziołek oraz
prekursor wprowadzenia tematyki mariawickiej w duchu ekumenicznym prof. Andrzej
Grzegorczyk. Niew
tpliwy wpływ na to miały zmiany wewn
trz Ko
cioła mariawitów,
zwłaszcza w 1935 roku, oraz Sobór Watyka
ski II.
Wielu współczesnych badaczy mariawityzmu podkre
la pionierstwo mariawitów
polegaj
ce na wprowadzeniu ju
w pierwszych latach naszego wieku j
zyka polskiego
(narodowego) do liturgii, cz
stej Komunii
w. i innych zmian, które w Ko
ciele
rzymskokatolickim wprowadzono dopiero w nast
pstwie obrad Soboru Watyka
skiego II.
Akcentuje si
,
e Zgromadzenie mariawitów było zamierzone jako grupa misyjna w łonie
Ko
cioła rzymskokatolickiego. Pierwsze kroki, które doprowadziły w rezultacie do
rozłamu, wyszły od gremiów kierowniczych Ko
cioła rzymskokatolickiego, a
wypowiedzenie posłusze
stwa władzy ko
cielnej przez mariawitów było odpowiedzi
na
akty Kongregacji
w. Oficjum z 1904 roku i papie
a Piusa X z 1906 roku, nakazuj
ce
rozwi
zanie Zgromadzenia i ekskomunikuj
ce jego członków, w przypadku
niepodporz
dkowania si
tym decyzjom.
Bardzo wa
k
ocen
historyka prawa i znawcy problematyki wyznaniowej o mariawitach
wyraził tu
po wojnie prof. Jakub Sawicki, który stwierdził,
e podobnie jak arianie
„mariawici byli jedynym przejawem twórczej my
li polskiej w dziedzinie religijnej"
4
.
Podobnie syntetyczn
i doniosł
ocen
w duchu ekumenizmu wyraził prof. Andrzej
Grzegorczyk, mówi
c, i
„ruch mariawicki zrodził si
z szczerej intencji odnowy w
Ko
ciele", a mianowicie „byli prekursorami wielu naszych dzisiejszych idei"
5
.
3
A. Grzegorczyk - Nasi bracia mariawici,
Wi
,
1965 r., nr 12; Ks. D. Olszewski -Pocz
tki mariawityzmu. Studium
historyczno-pastoralne.
Roczniki Teologiczno-Kanoniczne TN KUL.
1976 r. t. XXlll, z 6; Ks. D. Olszewski Mariawityzm
- pocz
tki i rozwój,
Wi
,
1986 r., nr 2-3.
4
J. Sawicki
- Historia stosunku Ko
cioła do
pa
stwa, Warszawa, 1947 r., s. 207.
4
W pi
miennictwie i wielu wypowiedziach, w szczególno
ci duchownych, kształtuje si
obecnie ocena,
e panuj
ca jeszcze w społecze
stwie opinia o mariawitach jest wielce
krzywdz
ca i daleka od prawdy, a sposób odnoszenia si
wielu katolików do mariawitów
ubli
a imieniu katolickiemu.
5
A. Grzegorczyk - Nasi bracia mariawici,
Wi
,
1965 r., nr 12, s. 44.
5
[ Pobierz całość w formacie PDF ]

Rybak S.-Mariawityzm. Studium historyczne, Historia chrzescijanstwa

Tematy