Rym,

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
//-->RYMW potocznym odczuciu rytm jest obok rytmu zasadniczym elementem strukturalnym wierszai dlatego czytelnicy zazwyczaj przywiązują do niego dużo uwagi. Dominujący jest pogląd, żesłowo to pochodzi od staroniemieckiego „rim”, oznaczającego liczbę, który to termin zaniknałjuż w IX wieku. Poezja Greków i Rzymian obywała się bez rymowania, nie ulega więcw3ątpliwości średniowieczne pochodzenie owego wyrazu. W tej epoce przez termin: rymrozumiano wiersz rytmiczny, taki którego jedną z cech strukturalnych było umieszczanie wklauzuli głosek współdźwięcznych, w przeciwieństwie do wiersza antycznego, iloczasowego.Początkowo więc rym oznaczał to samo, co wiersz, ale używano też tego terminu dlaokreślenia współdźwięczności w klauzuli wersu.W dzisiejszym rozumieniu tego wyrazu rym stanowi tożsamość brzmieniową, licząc odostatniej akcentowanej samogłoski, co najmniej dwóch członów wypowiedzi, zarówno wprozie, jak i wierszu. Jego podstawową funkcją jest uwydatnianie i rozgraniczanie wersów.Posiada tez duże znaczenie instrumentacyjne, rytmizujące i stylistyczne.Odrębnym zjawiskiem jest występowanie rytmu w prozie. W starożytności był ona uważanyza jeden z ważnych chwytów retorycznych – cel – podkreślenie paralelizmu wypowiedzi.Średniowiecze nie tylko przejmuje te zasady, ale rozszerza zakres stosowania ich w prozie, atakże przenosząc je do wiersza (wiersz intonacyjno zdaniowy).Rym ułatwiał zapamiętanie tekstu, co zdecydowało o częstym jego występowaniu w różnegorodzaju przepisach, traktatach itp. Poza średniowieczem i retoryczną prozą odrodzenia, anawet baroku, rym w prozie polskiej występuje bardzo rzadko.Rym jest faworyzowany jako ozdoba stylistyczna w twórczości ludowej, najbardziejuwidacznia się to w ludowych przysłowiach: Cz – ym ch – ata bog – ata, t – ym r – ada.Zadziwia natomiast stosunkowo częsty brak rymu w pieśni ludowej.Najbardziej znaną cechą rymu jest jej funkcja instrumentacyjna – nasycenie utworu eufoniądźwiękową.O nasyceniu rymami decyduje nie tylko ich ilość, ale i sąsiedztwo.Rymy ze względu na układ rymów:parzyste/ sąsiadujące – AABBkrzyżowe – ABABokalające – ABBAwewnętrzne – obejmujące wyrazy wewnątrz jednego wersu ( możliwości stosowaniarymów wewnętrznych jest bardzo dużo, jednak aby były one zauważalne, w ichukładzie powinna zachodzić jakas prawidłowość).zewnętrzne – obejmujące wyrazy zewnętrzne jednego wersuRymy pod względem eufonicznym:rym ścisły – tożsamość brzmieniowa wygłosu wyrazów, począwszy od ostatniejakcentowanej samogłoski. br – oni// jabł – oni)rym bogaty – wykracza poza samogłoske akcentowaną i obejmuje co najmniej całąsylabę (gar – steczka// mia – steczka)rym ubogi – tożsamość tylko samogłoski akcentowanej (m – u// bz – u)rym przybliżony (słabszy od dokładnych) – jego istotą jest nie tożsamośćbrzmieniowa, lecz podobieństwo dźwiękowe (p – isał// koł – sał). Pełnoprawnośćuzyskał dopiero w XX wieku, ponieważ jest to rym nowy w poezji polskiej, jegoatrakcyjność jest bardzo duża). Rym przybliżony można uznac za przejście do:asonansu – tożsamość samogłosek, spółgłoski się różniąkonsonans – identyczność spółgłosek i zróżnicowanie samogłosek (mało zauważalne,ponieważ zgodność spółgłosek bywa przesłaniana przez różnicę samogłosek,zwłaszcza akcentowanych).Szczególne znaczenie rymu w wierszu polega przede wszystkim na organizowaniu rytmu.Poza średniowieczem i jego echami w czasach odrodzenia, a także rzadko w twórczościludowej, w polskiej poezji nie występuje rymowanie wyrazów różnoakcentowych. OdKochanowskiego ustala się zasada zgodności rytmicznej rymu, rymu jednego rodzaju. Jest torym żeński (paroksytoniczny – akcent na przedostaniej sylabie). Dla klasycystów byłjednymy dopuszczalnym rodzajem rymu.Rym męski (oksytoniczny) – z akcentem na ostatniej sylabie; jest dość ostry, dynamiczny,urywa gwałtownie klauzule wersu. Od czasu romantyzmu polskiego zwycięstwo rymumęskiego jest pełne.Rym dyktaliczny lub proparoksytoniczny – akcent na trzecią sylabę; pojawia się on u nasniezmiernie rzadko.Rymy ze względu na znaczenie stylistyczne i kompozycyjne:rymy banalne – powtarzające, utrwalone w świadomości odbiorców , np. wiosna –radosnarym tautologiczny – słońca/ słońcarymy gramatyczne (częstochowskie) – negatywnie oceniane – powtarzają siękońcówki czasowników, rzeczowników, przymiotników np. biegał/ ostrzegał; zdrową/ zamkową. Wywodzi się z tradycji odpustowo – jarmarcznej. Wraz ze średniowiecznąpieśnią religijną rymy te przeniknęły do ludu, a ponieważ pieśni te śpiewali wędrowniżebracy na odpustach, dlatego szybko rozprzestrzeniły się i wedle ich wzoru zaczętoukładać nowe pieśni.Rymy wyszukane – zaskakujące zestawieni pojęć, dobór rzadkich wyrazówRymy składane – co najmniej jeden człon składa się z dwu zestrojów akcentowychRymy łamane – odpowiednik rymowy znajduje się w środku wyrazu, a jego końcowaczęśc zostaje przeniesiona do następnego wersu [ Pobierz całość w formacie PDF ]

Rym,

Tematy