rysunek5, Technik BHP

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Rysunek techniczny
Zajęcia V
Pojęcia podstawowe
Wykonanie przedmiotu zgodnie z podanymi na rysunku wymiarami, z uwagi na ograniczone
dokładności wykonawcze oraz pomiarowe w praktyce jest bardzo trudne.
Tylko przez przypadek wymiar N podany na rysunku i zwany nominalnym może być równy
wymiarowi C, otrzymanemu w praktyce, zwanemu wymiarem rzeczywistym.
Wymiar rzeczywisty może być większy lub mniejszy od wymiaru nominalnego. Ponadto z
wymiarem nominalnym są związane jego graniczne odchyłki wymiarowe.
Z punktu widzenia dokładności wykonania wymiary dzielimy na:
* swobodne - dla których dokładność wykonania wynika z zastosowanej technologii i dla których
nie podaje się wartości odchyłek,
* stolerowane - dla których podaje się wartości dopuszczalnych odchyłek, a wymiar rzeczywisty
musi zawierać się w określonych granicach.
Wymiary stolerowane mają określone dwa wymiary graniczne: dolny A oraz górny B.
Wymiar rzeczywisty musi spełniać warunek: A < C < B.
Różnicę T = B - A nazywamy polem tolerancji wymiaru.
Z definicji wynika, że T jest zawsze większe od zera.
Odchyłką górną G i dolną F nazywamy różnice: G = B - N
F = A - N
Łatwo zauważyć, że T = G - F.
Tolerancja wymiarów i pasowanie
Zasady tolerowania wymiarów na rysunkach zostały znormalizowane.
Rozróżniamy następujące rodzaje tolerowania:
- tolerowanie symetryczne, w którym bezwzględne wielkości odchyłek są równe, lecz różnią się
znakami (przykład - a),
- tolerowanie asymetryczne, przy którym jedna z odchyłek jest równa zeru (przykład - b),
- tolerowanie asymetryczne dwustronne, gdy wartości oraz znaki odchyłek są różne (przykład -
c),
- tolerowanie jednostronne, gdy obie odchyłki mają jednakowe znaki (przykład - d).
Położenie pól tolerancji wałków i
otworów względem wymiaru
nominalnego z przypisanymi tym
polom symbolami literowymi.
Dla wałków w grupie od a do h wymiar
rzeczywisty jest mniejszy lub równy
wymiarowi nominalnemu.
Przy tolerancji j wymiar rzeczywisty
może być mniejszy, równy lub większy
od wymiaru nominalnego oraz w
grupie tolerancji od k do u rzeczywiste
wymiary wałków są większe od
wymiarów nominalnych.
Dla otworów zależności te przebiegają
odwrotnie.
Szerokość pół tolerancji określona jest
14 klasami dokładności. Dokładność
wykonania danego wymiaru, a więc
zmniejszenie się pola tolerancji,
następuje ze wzrostem numeru klasy.
Pasowaniem nazywa się kojarzenie tolerowanych wymiarów współpracujących ze sobą części.
W zależności od wartości tzw. luzów bądź wcisków występujących pomiędzy pasowanymi
powierzchniami rozróżniamy:
1. Pasowanie luźne (ruchowe), w którym pomiędzy współpracującymi powierzchniami zawsze
występuje luz zapewniający ruchową współpracę elementów. W granicznym przypadku luz może
wynosić zero.
2. Pasowanie mieszane, w którym mogą wystąpić zarówno niewielkie luzy jak i niewielkie
wciski, zwane luzami ujemnymi.
3. Pasowanie ciasne (spoczynkowe), w których występuje zawsze wcisk (ujemny luz).
Zgodnie z międzynarodowym układem
tolerancji i pasowań dla wałka lub
otworu podaje się jego wymiar
nominalny oraz literę i liczbę
oznaczającą tzw. klasę wykonania.
Klas wykonania jest 16. W każdej klasie
dla poszczególnych zakresów średnic
ustalono odpowiadające im odchyłki.
[ Pobierz całość w formacie PDF ]

rysunek5, Technik BHP

Tematy