Rubinia, 1. ROLNICTWO, PSZCZELARSTWO

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Czasopismo pszczelarskie PASIEKA - pszczelarstwo, pszczoły, ule, miód, informacje...
Page 1 of 3
pszczoły.pl>Dwumiesięcznik Pasieka Szukaj
W MOJEJ PASIECE ABECADŁO NAUKA W PASIECE CHOROBY W PASIECE PRODUKTY PASIECZNE ARCHIWUM
PRZYRODA WOKÓŁ PASIEK
W numerze
Robinia Wspaniałe drzewo poŜytkowe i
dekoracyjne
Wszystkim smakoszom miodów
odmianowych znany jest z pewnością miód
akacjowy. Ma on jasną barwę,
charakteryzuje się bardzo delikatnym
smakiem oraz tym, Ŝe długo nie
krystalizuje. Powstaje dzięki mozolnej
pracy pszczół zbieraczek, które przynoszą
do ula nektar wydzielany przez kwiaty
robinii akacjowej. Gatunek ten zwany
inaczej grochodrzewem, a potocznie po
prostu białą akacją, jest obok lipy jednym z
najlepszych rodzimych drzew
miododajnych.
RODZAJ
Robinia
obejmuje 4 gatunki występujące w Ameryce Północnej i Środkowej. W
Polsce powszechnie spotykana jest robinia akacjowa (
Robinia pseudoacacia L.
), która
masowo występuje równieŜ na południu Europy, głównie na Węgrzech i w Rumunii. Do
zalet tego gatunku zaliczyć moŜna przede wszystkim niskie wymagania glebowe. Nie
bez znaczenia pozostaje równieŜ fakt, Ŝe robinia współŜyje z bakteriami brodawkowymi
i ma zdolność wiązania wolnego azotu z powietrza. Nadaje się więc na wszelkiego
rodzaju nieuŜytki o słabych piaszczystych glebach, do umacniania stromych zboczy,
nasypów, wyrobisk piaskowych, itp. Znaczenie robinii jako rośliny przeciwdziałającej
erozji terenów górskich docenili Koreańczycy i ponad sto lat temu sprowadzili ją do
swego kraju. Obecnie, z racji tego Ŝe ponad 80% jego powierzchni to tereny górzyste,
stała się tam główną rośliną poŜytkową. We wszystkich wymienionych wyŜej krajach
pszczelarze zbierają wspaniały miód robiniowy. Warto więc przyjrzeć się bliŜej z
pszczelarskiego punktu widzenia temu gatunkowi i poznać jego niewątpliwe walory.
Robinia akacjowa jest drzewem dorastającym do
25 m wysokości. Daje ona odrosty korzeniowe,
co jest jej naturalnym sposobem rozmnaŜania.
Z tego teŜ względu leśnicy traktują robinię jako
gatunek niepoŜądany w zwartych kompleksach
leśnych. Tolerują ją natomiast na obrzeŜach
lasów i w pasach przydroŜnych. Drzewo to ma
ciemną, głęboko spękaną korę. Młode pędy
mają przekrój kanciasty, są gładkie lub nieco
owłosione i wytwarzają przylistkowe ciernie.
Liście złoŜone z kilku do kilkunastu
nieparzystych listków rozwijają się na wiosnę
dość późno, co jest uwaŜane za wadę tego
gatunku. Wszystkie niekorzystne i mniej
poŜądane cechy robinia rekompensuje w okresie
kwitnienia. Wytwarza kwiaty typu
motylkowatego, białe z Ŝółtą plamką na
Ŝagielku, zebrane w luźne grona długości do 20
cm, które wydzielają bardzo przyjemny i
intensywny zapach. Jej kwitnienie przypada
przewaŜnie na przełom maja i czerwca lub na
początek czerwca. W tym czasie w Polsce
rozpoczyna się okres poŜytków głównych,
których nadejście sygnalizuje zakwitanie takich
roślin poŜytkowych jak właśnie robinia czy malina i koniczyna biała. Mimo Ŝe w tym
czasie pszczoły mają zapewniony dostatek poŜytków, to bardzo chętnie wybierają
robinię, jeśli tylko znajduje się ona w pobliŜu pasieki.
Robinia oferuje bowiem pszczołom bardzo duŜe
ilości nektaru, wabiąc je jednocześnie niezwykle
przyjemnym zapachem kwiatów wyczuwanym
takŜe przez, jakŜe niedoskonały przecieŜ, węch
człowieka. Wystarczy, Ŝe zakwitnie choćby jedno
małe drzewo robinii, a juŜ jego zapach roznosi
się po okolicy, dostarczając człowiekowi
przyjemnych wraŜeń i informując jednocześnie
owady pszczołowate o obfitym poŜytku. Drzewa
Wydarzenia
Jubileusz profesora
Jerzego Woyke
Apimondia 2009
Kamiańskie klimaty
W mojej pasiece
Robinia Lepka
fot. Zbigniew Kotłowski
Zimowa pasieka
Drzewa i krzewy dla
naszej pasieki
Ul leŜak dla hobbysty,
cz. 1.
Moja metoda
zintegrowanej walki z
Varroa destructor
Pozyskujmy pierzgę
Kalejdoskop
Miody pitne, sycone
czy niesycone?
Z Pasieką w świat
4 000 000 kilo miodu
w 6 tygodni
Międzynarodowe
Kongresy
Pszczelarskie
Apimondii
Nauka w pasiece
Monitorowanie
mikroklimatu rodziny
pszczelej
system WMA, cz. 1.
Wszystko, co o
plastrze i wosku
pszczelim wiedzieć
naleŜy, cz. 4.
Robinia włochata
fot. Zbigniew Kotłowski
Pasieka poleca
Miód i produkty
pszczele dla zdrowia,
urody i podniebienia
Z pasieki do kuchni
Ptysie, sernik z pianką
Historia
Saga rodu Kurpielów
2010-01-13
Czasopismo pszczelarskie PASIEKA - pszczelarstwo, pszczoły, ule, miód, informacje...
Page 2 of 3
Kącik dla dziadków
i wnuczków
O pszczole, kociczce
Kundzi i kocurku
Tetroniuszu
robinii kwitną bardzo obficie, jeŜeli tylko
przymrozki w drugiej połowie maja nie uszkodzą
pąków kwiatowych. W latach z przymrozkami
zakwitają jedynie nieliczne egzemplarze. JeŜeli
przymrozki nie wystąpią tak jak przez ostatnie
trzy lata to w zaleŜności od warunków
pogodowych kwitnienie drzew robinii trwa od 9
do 14 dni. Okres kwitnienia jest bardzo krótki,
ale na południu Europy, w Rumunii i na
Węgrzech oraz w Korei pszczelarze potrafią
wykorzystywać róŜnice w porze kwitnienia
między południem kraju a północą i wędrują z
pasiekami, podąŜając w ślad za obfitym
poŜytkiem robiniowym. Wówczas trwa on
znacznie dłuŜej, nawet do 4 tygodni, a
pszczelarze czasem kilkukrotnie odwirowują
miód z plastrów. Jest to moŜliwe, poniewaŜ
nektar podczas ciepłej słonecznej pogody ma
dość wysoką koncentrację cukrów (średnio 40
50%, a często około 60%), więc pszczoły
potrzebują niewiele czasu, by go zagęścić do
wymaganej w miodzie zawartości wody około 20%. O jakości takiego miodu, głównie o
zawartości enzymów, wolę się nie wypowiadać i zostawiam to specjalistom od badania
jakości produktów pszczelich. Na szczęście problem ten nie dotyczy polskich miodów
robiniowych.
Wróćmy jednak do biologii kwitnienia tej
wspaniałej rośliny miododajnej. Pojedyncze
kwiaty robinii rozkwitają w ciągu całej doby, tzn.
nowe kwiaty pojawiają się równieŜ w nocy, ale
główna ich masa rozkwita w dzień. śyją około 4
5 dni. Wydzielanie nektaru rozpoczyna się juŜ w
pąku i trwa przez pierwsze 3 dni Ŝycia kwiatu. W
następnych dniach nektaru w kwiatach ubywa
stopniowo, ale bardzo powoli i w kwiatach
zwiędniętych, nie odwiedzonych przez owady,
znajduje się jeszcze około 50% całkowitej ilości
cukrów wydzielonych w nektarze. 10 kwiatów
wydziela w ciągu swojego Ŝycia od 12 do 22 mg
cukrów. W klimacie cieplejszym ilości cukrów są
nieco wyŜsze, bo od 14 do 30 mg z 10 kwiatów.
Zakładając, Ŝe koncentracja nektaru wynosi
50%, jeden kwiat dostarcza od 2,5 do 6 mg surowca miodowego, czyli nektaru. Nic
więc dziwnego, Ŝe na kwitnących drzewach robiniowych nie słychać brzęku pszczół.
Kwiaty jednodniowe nie są jeszcze masowo odwiedzane przez pszczołę miodną,
poniewaŜ duŜa sztywność płatków kwiatu (korony) nie pozwala owadom dostać się do
głęboko ukrytego nektaru. W naszych badaniach kwiaty jednodniowe dostępne dla
owadów zawierały około 80% tej ilości cukrów, jaką stwierdzano w kwiatach
izolowanych w tym samym wieku. Dopiero kwiaty 23dniowe, które przy ciepłej
pogodzie zwykle tracą juŜ turgor, mają nektar bardziej dostępny dla pszczoły miodnej.
Wówczas moŜe ona sięgać do nagromadzonego wcześniej nektaru. Przy tak duŜych
porcjach nektaru z jednego kwiatu pszczoły teoretycznie potrzebują odwiedzić od
kilkunastu do kilkudziesięciu sztuk, by napełnić sobie wole. Przy innych gatunkach
pszczoła w tym celu musi zajrzeć nawet do kilkuset kwiatów. W związku z tym
zbieraczki spędzają na jednym kwiecie duŜo czasu, aby najpierw, czasem z wielkim
trudem, dostać się do nektaru, a potem wyssać jego duŜą porcję.
Tym sposobem poznaliśmy juŜ tajemnicę cichej pracy pszczół na kwiatach robinii.
Jednak jej efekty moŜemy zobaczyć dopiero w ulu. Podczas pełni kwitnienia robinii,
przy sprzyjającej pogodzie, rekordowe dzienne przybytki ula na wadze sięgają nawet
10 kg. Przy takich przybytkach zbiór miodu rzędu kilkudziesięciu kilogramów z rodziny
nie wydaje się zbytnio szokujący. Tak wysokie zbiory miodu robiniowego uzyskiwano
na Ukrainie. W warunkach Polski, gdzie robinia nie występuje w zwartym drzewostanie
(poza lasem robiniowym w Cigacicach), wielkości te są odpowiednio niŜsze i bardzo
zaleŜne od pogody. We wspomnianym lesie o powierzchni około 150 ha przy obsadzie
10 rodzin pszczelich na 1 ha dzienne przybytki wziątku w ulu wynosiły w
kulminacyjnym okresie około 6 kg, a zbiory miodu wahały się od 7 do 25 kg.
Podsumowując,
Robinia pseudoacacia
jest
jednym z naszych najcenniejszych pod
względem miododajności i zapachu kwiatów
gatunków. Poza tym jest to drzewo o wybitnie
pionierskim charakterze, bardzo odporne na
suszę. Rosnąć moŜe nawet na suchych piaskach,
wiąŜe azot z powietrza i daje odrosty
korzeniowe, co decyduje o wysokich walorach
tego gatunku jako rośliny zapobiegającej erozji
luźnych gleb. NaleŜy zadbać więc o to, aby w
naszej okolicy nie zabrakło robinii akacjowej, co
przyniesie korzyści zarówno dla krajobrazu, jak
równieŜ dla pszczół ze względu na jej wysoką
wartość poŜytkową. NaleŜałoby jeszcze
wspomnieć o innych gatunkach robinii
Kącik kolekcjonera
Rzeźby i figurki z
motywami
pszczelarskimi
Robinia Lepka
fot. Zbigniew Kotłowski
Robinia akacjowa
fot. Janusz Pudełko
Robinia Lepka
2010-01-13
Czasopismo pszczelarskie PASIEKA - pszczelarstwo, pszczoły, ule, miód, informacje...
Page 3 of 3
dostępnych w szkółkach z materiałem
nasadzeniowym. Mam na myśli bardzo
dekoracyjny gatunek, robinię lepką (
Robinia viscosa Vent.
). Jest to drzewo mniejsze od
robinii akacjowej, o koronie kształtu kulistego. Jej młode pędy są ciemnowiśniowe,
błyszczące i lepkie, pokryte bardzo drobnymi włoskami. Kwiaty typu motylkowatego
podobnie jak u robinii akacjowej zebrane są w zwisające, zwarte grona liczące średnio
po 2030 kwiatów. Mają one barwę od bladoróŜowej, prawie białej, do ciemnoróŜowej.
Kwitnie bardzo obficie z początkiem czerwca. Jej niewątpliwym walorem dekoracyjnym
jest fakt powtarzania kwitnienia w sierpniu. Kwiaty robinii lepkiej nektarują bardzo
dobrze, lepiej niŜ robinii akacjowej. W naszych badaniach uzyskiwano średnio, w
zaleŜności od roku badań, od 46 do 63 mg cukrów wydzielanych w nektarze z 10
kwiatów. MoŜna więc powiedzieć, Ŝe jeden kwiat robinii lepkiej wydziela prawie dwa
razy tyle cukrów co kwiat robinii akacjowej. Niektórzy pszczelarze twierdzą, Ŝe kwiaty
te są zbyt sztywne, aby pszczoła miodna mogła skorzystać z tak obfitego źródła
nektaru. Jednak w trakcie obserwacji okazało się, Ŝe w kwiatach nieizolowanych
nektaru nie było, musiał więc być pobrany przez owady. NaleŜy zgodzić się z
twierdzeniem, Ŝe bardzo gęste i zwarte grona robinii lepkiej stanowią spore utrudnienie
dla owadów sięgających do kwiatu po nektar, ale fakty świadczą o tym, Ŝe przeszkoda
ta jest przez nie pokonywana.
Na zakończenie wypada jeszcze przedstawić mniej znany u nas gatunek z rodzaju
Robinia
. Jest to robinia szczeciniasta, inaczej włochata (
Robinia hispida L.
). Naturalnie
występuje ona jako krzew do 1,5 m wysokości, ale u nas przewaŜnie szczepiona jest na
podkładce z robinii akacjowej. Młode pędy pokryte są długimi szczecinkami o
czerwonawym zabarwieniu. Kwiaty zebrane są po kilka w krótkich gronach. Gatunek
ten charakteryzuje się największymi kwiatami wśród prezentowanych oraz
najciemniejszą, ciemnoróŜową barwą kwiatów. Są one bez zapachu, lecz nie moŜemy
jeszcze powiedzieć, czy wydzielają nektar, poniewaŜ gatunek ten nie był pod tym
kątem przez nas badany. Jako drzewko dekoracyjne jest z pewnością atrakcyjna.
MoŜna pokusić się o stwierdzenie, Ŝe wymienione gatunki mogą łatwo ze sobą się
krzyŜować, jeŜeli tylko okresy ich kwitnienia pokrywają się ze sobą, stąd róŜne odcienie
kwiatów robinii lepkiej i róŜny stopień owłosienia pędów, a takŜe pewne trudności w
uzyskaniu sadzonek dobrze powtarzających cechy form rodzicielskich. W szkółkarstwie
na szeroką skalę stosuje się szczepienie i jest to najpewniejszy sposób uzyskania
poŜądanej formy. Nie ulega jednak wątpliwości, Ŝe warto dołoŜyć choć trochę starań,
aby upiększyć najbliŜszą okolicę, a tym samym wzbogacić poŜytki pszczele, sadząc
wybrane egzemplarze któregoś z zaprezentowanych gatunków.
fot. Zbigniew Kotłowski
dr Zbigniew Kołtowski
Zakład Zapylania Roślin ISK
Pasieka nr 3/2004
««
powrót
©20032010 Dwumiesięcznik "PASIEKA" portal www.pszczoly.pl
2010-01-13
[ Pobierz całość w formacie PDF ]

Rubinia, 1. ROLNICTWO, PSZCZELARSTWO

Tematy