Ryshistoryczny, Niepełnosprawność, Niepełnosprawność intelektualna, WTZ

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
//-->RYS HISTORYCZNY TERAPII ZAJĘCIOWEJWartość zajęcia i pracy jako środka leczniczego, znana już była dawno. Pierwsze zapiski natemat terapii zajęciowej można odnaleźć już w Stary Testamencie w I księdze Samuela.Ptagoras głosił, iż „Muzyka może uleczyć szaleństwa człowieka”. Lekarze starożytni, którymi byli kapłanistosowali takie techniki jak:-hipnoza,-sugestia,-rozmowa. Cornelius Celsus stosował m. In. Głośne czytanie, zabawy z piłką, chodzenie.Egipcjanie zalecali gry i pracę dla umysłowo chorych. Galen w swoich rozprawach pisał, że „zajęcie jestnajlepszym naturalnym lekarzem i podstawą szczęścia człowieka”. Zalecał kopanie, rybołówstwo i inne zajęcia.W końcu XVIII w. i na początku XIX w., w okresie rozwoju szpitalnictwa, wprowadza się do programuleczenia umysłowo chorych zajęcia i pracę. Za pioniera w tej dziedzinie uważany jest dr Philippe Pinel z Francji.Od tego czasu w wielu krajach terapia zajęciowa zdobywa coraz większe zastosowanie jako środek leczniczy naoddziałach psychiatrycznych. Na początku XX wieku terapia zajęciowa wprowadzana jest do domu starców oraznieuleczalnie chorych. W Polsce terapia zajęciowa zaistniała na przełomie wieku XIX i XX. Jednak jejfaktyczny rozwój przypada na okres po drugiej wojnie światowej przy oddziałach psychiatrycznych,gruźliczych, rehabilitacji medycznej, sanatoriach. Po roku 1991 - realizowana jest z powodzeniem na terenieWarsztatów Terapii Zajęciowej.Polsce stosowana była również w tym celu na oddziałach psychiatrycznych Tworkach i Świeciu..Zasadniczy rozwój terapii zajęciowej przypada na okres po II wojnie światowej.Ogólnie terapia zajęciowa to leczenie i usprawnianie za pomocą określonych czynności, zajęći pracy, które mogą mieć wartość kształcącą, wychowawczą, a także leczniczą. Inaczej jest to leczenie „poprzezpracę”. Jako środek leczniczy terapia zajęciowa może oddziaływać ogólnie, tzn. na ogólną sprawność fizycznąi psychiczną jednostki lub miejscowo na zwiększenie sprawności i siły danej grupy mięśni lub kończyny.W obecnej koncepcji leczenia dąży się do tego, ażeby osoba dotknięta schorzeniem lub urazem niepozostała przez dłuższy czas bezczynna. Możliwie jak najwcześniej wprowadza się czynne zajęcia, stopniowoprzechodzi do coraz intensywniejszych czynności i pracy aż do osiągnięcia pełnej sprawności fizycznej i ogólnejaktywności.Osoba prowadząca ćwiczenia w ramach terapii zajęciowej – terapeuta zajęciowy – musi miećspecjalne przygotowanie. Powinna znać wiele działów pracy i techniki, które mogą służyć jako czynnikusprawniający. Poza tym wymaga się od niej przygotowania pedagogicznego oraz ogólnych wiadomościz zakresu anatomii, fizjologii i patologii.Pamiętając o tym, że terapia zajęciowa ma na celu podnoszenie jakości życia oraz przede wszystkim sprawnościfizycznej i psychicznej, wyróżnia się następujące rodzaje owej terapii:1) Ergoterapia – terapia poprzez pracę; polega na dostosowaniu pracy do możliwości chorego, uwzględniajączainteresowania i umiejętności. Jest prowadzona metodą „małych kroków”, co oznacza, że jest prowadzona wmiarę poprawy stanu zdrowia.2) Kinezyterapia – terapia ruchem; ćwiczenia fizyczne prowadzone przez uprawnionych rehabilitantów. Jest onaważna dlatego, gdyż zaspokaja min. Potrzebę rywalizacji, wyładowania emocji, odreagowania, relaksu iwspółzawodnictwa. Przed podjęciem owej terapii należy uwzględnić stan zdrowia pacjenta, jego tryb życia,poziom aktywności fizycznej oraz cechy osobiste.3) Psychorysunek – wykorzystywany do wyrażania ekspresji twórczej i emocji. Jest to swego rodzaju połączeniearteterapii i psychoterapii. Zajęcia polegają na tym, że prowadzący wybiera temat i po ich wykonaniu omawiasię je. Przeprowadzony w formie grupowej i indywidualnej.4) Choreoterapia – forma ruchu tanecznego wykonywanego w formie systematycznych, planowanych zajęć.Główna zasada to wykonywanie naprzemiennych ruchów wolnych i szybkich. W skład wchodzą: taniec, zabawyrytmiczne i ćwiczenia fizyczno – ruchowe. Cele: podniesienie sprawności i wydolności fizycznej, ułatwieniekontaktów interpersonalnych, dostarczanie estetycznych wrażeń oraz wpływ na obraz samego siebie.5) Muzykoterapia – stosowanie muzyki w celach leczniczych również w sposób planowany i systematyczny.Forma indywidualna lub grupowa. Można ją stosować w formie biernej (słuchanie) i aktywnej (śpiewanie). Cel:ukierunkowanie przeżyć w czasie słuchania muzyki, tak, by w trakcie całej terapii mogły być wykorzystane.6) Zajęcia rekreacyjne – organizowanie różnych form rekreacji jak: spacery, wieczorki taneczne, gry sportowe,gry i zabawy świetlicowe, spotkania z poezją.7) Arteterpaia – terapia poprzez sztukę; Cele: wyrażanie przeżyć tłumionych lub nieuświadomionych,odreagowanie napięć i emocji, ułatwia nawiązywanie kontaktów z otoczeniem.8) Zajęcia artystyczne – polegają na umuzykalnianiu wszelkiego rodzaju i prace ręczne. Np. śpiewanie znanychpiosenek, uczenie się nowych, słuchanie muzyki, udział w koncertach.9) Gry i zabawy – Cele: poprawa sprawności fizycznej i psychicznej, rozwijanie orientacji, pomysłowości,uzupełnianie wiadomości oraz umiejętności podejmowania decyzji, wprowadzają poczucie sprawiedliwości,podporządkowanie i poznawanie zasad.10) Biblioterapia – terapia poprzez literaturę; inaczej ukierunkowane czytelnictwo, Cele: dostarcza tematów dorozmów, nowe spojrzenie na własne problemy.Terapia zajęciowaSamo słowo terapia wywodzi się od greckiego słowa terapeuien - które znaczy opiekować się,oddawać cześć (Wojciechowski, 1997 - za Abramowiczówną).Terapia zajęciowa w ujęciu Milanowskiej to „pewne określenie czynności o charakterze zajęćfizycznych lub umysłowych, zalecone przez lekarza a prowadzone przez fachowców w danej dziedzinie, któremają na celu przywrócenie choremu sprawności fizycznej i psychicznej. Jest to więc leczenie za pomocą pracy izajęcia” (1982, s. 15). Chorobę rozumiem za urzędową definicją WHO - Światowej Organizacji Zdrowia,przytaczaną przez Doroszewską jako „każdy stan, który nie jest optymalnie dobrym samopoczuciem fizycznym,psychicznym i społecznym jednostek” (1989, s. 546).Terapia zajęciowa zaliczana jest przez Doroszewską (1989) do jednej z dwóch form terapiiwychowawczej - do terapii uczynniającej (czynnościowej). W terapii zajęciowej „najważniejszym czynnikiemodziaływującym leczniczo jest (...) jej przebieg - sama czynność - a nie osiągnięty rezultat" (Doroszewska, 1989,s. 586).Jednak według autorki ukazanie osobie poddanej terapii zajęciowej celu działań oraz możliwego doosiągnięcia rezultatu, spełnia rolę motywującą.„Ten rzutowany na świadomość obraz nabiera znaczenia terapeutycznego jako istotny składnik wzespołach bodźców usprawniających procesy nerwowe w sposób ogólny czy wybiórczy, a jednocześnie stanowibodziec o wartościach emocjonalnych, a więc dynamizujących. Przymus wewnętrzny bowiem, skłaniający doosiągnięcia tego zamierzonego rezultatu czynności, jest tu impulsem do doprowadzenia czynności do końca,impulsem daleko trwalszym niż impulsy wynikające z zabawy, co odbija się na staranności, wytrwałości istopniu odpowiedzialności w samym przebiegu czynności, którą dziecko wykonuje wytwarzając danyprzedmiot" (Doroszewska, 1989, s. 586).Doroszewska podaje, że zasadnicze znaczenie dla terapii zajęciowej ma pozytywne przeżycieemocjonalne dziecka. Milanowska uważa podobnie: „praca i zabawa powinny często przeplatać się. Wniektórych zajęciach trudno odróżnić co jest pracą, a co zabawą. Dążyć należy, ażeby pacjent każde zajęciewykonywał chętnie i z przyjemnością” (1982, s. 31). Argumentem dla takiego stanowiska jest „integrującyfunkcjonowanie organizmu wpływ radości, zadowolenia, przyjemności” (Doroszewska, 1989, s. 586).Milanowska dodaje, iż „podczas wykonywania prac należy zwracać uwagę na stopień zmęczeniapacjenta. Przedawkowanie pracy i wywołanie zmęczenia jest przeciwwskazane. Zalecane są przerwy w czasiepracy w miarę możliwości, jak najczęstsze prowadzenie prac na świeżym powietrzu. Muzyka ma zdolnośćoddziaływania na stan psychiczny jednostki (...), wpływa korzystnie na nastrój i atmosferę w czasiepracy” (1982, s. 31).Doroszewska terapię zajęciową dzieli na dwa działy:-terapię zajęciową ogólną - dotyczącą ogólnego usprawniania i normowania procesów nerwowo-kinestetycznych i emocjonalnych;-terapię zajęciową specjalną - dotyczącą wybiórczego oddziaływania leczniczego, wynikającego z potrzebjednostki (np. ćwiczenie koordynacji nerwowo-mięśniowej). Ten rodzaj terapii nazywany także terapiąusprawniającą. Jej celem jest ułatwienie pracy mechanizmów adaptacyjnych w narządach bezpośrednio przezchorobę uszkodzonych, porażonych i zdeformowanych.BIBLIOGRAFIA:1.Janaszek P. „Warsztat Terapii Zajęciowej szansą na godne życie osób z ciężkim kalectwem” w: „WarsztatTerapii Zajęciowej" nr 3, Polskie Towarzystwo Walki z Kalectwem, Konin 1995.2.Milanowska K. „Techniki pracy w terapii zajęciowej”, PZWL Warszawa 19823.Milanowska K. „Współczesne tendencje w rehabilitacji medycznej; stan teorii i praktyki na tle rozwiązańświatowych” w: Warsztat Terapii Zajęciowej nr 3, Polskie Towarzystwo Walki z Kalectwem, Konin 1995. [ Pobierz całość w formacie PDF ]

Ryshistoryczny, Niepełnosprawność, Niepełnosprawność intelektualna, WTZ

Tematy