Rola enzymów w patogenezie infekcji grzybiczych, Immunologia, Immunologia

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Prace pogl¹dowe
/
Review articles
Mikologia Lekarska 2005, 12 (3): 207-210
Copyright © 2005 Cornetis
ISSN 1232-986X
Rola enzymów w patogenezie infekcji grzybiczych
The role of enzymes in the pathogenesis of fungal infections
Monika Kobierzycka, Maria Cis³o
Katedra i Klinika Dermatologii, Wenerologii i Alergologii AM we Wroc³awiu
Streszczenie
Wydzielane przez grzyby enzymy s¹ wa¿nymi czynnikami wirulencji. Dermatofity s¹ grzybami keratofilnymi, które s¹ w stanie wnikaæ do warstwy
rogowej naskórka, w³osów i paznokci i powodowaæ rozwój grzybic powierzchownych. Dermatofity wytwarzaj¹ proteazy i lipazy, u³atwiaj¹ce im pe-
netracjê tkanek gospodarza, które zaburzaj¹ strukturê sk³adników b³on komórkowych, takich jak bia³ka i lipidy, co prowadzi do upoœledzenia
funkcji tych b³on lub ich przerwania. Candida albicans mo¿e powodowaæ zarówno infekcje b³on œluzowych, jak i grzybice g³êbokie. Odkryto ju¿
wiele czynników wirulencji grzyba, takich jak zdolnoœæ przylegania, zmiana fenotypu kolonii, przejœcie od stadium blastospory do stadium strzêpek,
oraz produkcja enzymów. Candida albicans produkuje proteazy aspartylowe, które odgrywaj¹ istotn¹ rolê w ró¿nych stadiach zaka¿enia, pocz¹w-
szy od momentu kolonizacji do rozprzestrzenienia siê organizmu drog¹ krwi. Produkcja lipaz i fosfolipaz przez Candida albicans równie¿ stanowi
istotny czynnik wirulencji, gdy¿ wspomaga przyleganie dro¿d¿aka do komórek gospodarza oraz u³atwia przenikanie przez jego tkanki. Liczba nie-
bezpiecznych dla ¿ycia zaka¿eñ grzybiczych wywo³ywanych przez patogeny oportunistyczne nadal roœnie. Zagro¿enie stwarzaj¹ przede wszystkim
infekcje grzybami dro¿d¿akowymi. Konieczne jest wiêc poszukiwanie skutecznych metod leczniczych. Swoiste inhibitory enzymów wydzielanych
zarówno przez grzyby dro¿d¿akowe, jak i przez dermatofity mog³yby siê w przysz³oœci staæ nowymi obiektami dzia³ania leków przeciwgrzybiczych.
S³owa kluczowe: dermatofity, Candida albicans, lipazy, proteazy, penetracja
Abstract
Enzymes secreted by fungi are important factors of virulence. Dermatophytes penetrate the keratinous layer of the epidermis as well as hairs and
nails and cause superficial infections. Dermatophytes produce proteases and lipases which help them invade the host’s tissues. The enzymes
disrupt the structure of protein and lipid components of lipid cell membranes’ and lead to the impairment of the membranes’ function or to their
disruption. Candida albicans can cause both mucous membranes as well as deep infections. Many virulence factors of the yeast have already been
discovered such as adhesion, phenotype switching, hyphae formation and enzymes production. Candida albicans produces aspartic proteases
which play an important role in many different stages of the infection, including the moment of colonization and spreading the organism through
the blood. The ability of Candida albicans to produce lipases and phospholipases is also an important virulence factor, because they help adhe-
sion and penetration of the host’s tissues. The number of life threatening fungal infections is sill growing. The threat is connected especially with
yeasts. For this reason it is necessary to look for effective therapeutic methods. Specific inhibitors of enzymes secreted both by dermatophytes
and yeasts could in future become new targets of antifungal drugs.
Key words: dermatophytes, Candida albicans, lipases, proteases, penetration
Wprowadzenie
zaburzaj¹ strukturê sk³adników b³on komórkowych, prowadz¹c
do ich przerwania (2).
Do tej pory opisanych zosta³o ponad 100 000 gatunków
grzybów, z czego oko³o 400 znanych jest z patogennego dzia³a-
nia na cz³owieka (1). W ostatnich latach du¿e zainteresowanie
wzbudzaj¹ wydzielane przez grzyby enzymy. Choæ obecnie wia-
domo, ¿e wydzielane enzymy s¹ wa¿nymi czynnikami wirulencji,
to nadal wiedza dotycz¹ca ich swoistoœci substratowej oraz in-
hibitorów jest niewystarczaj¹ca. Dalsze poznanie swoistoœci
substratowej enzymów wydzielanych przez patogenne grzyby
pozwoli³oby na lepsze zrozumienie ich roli w wirulencji i w w y wo -
³ywaniu ró¿nych typów infekcji (1).
Proteazy dermatofitów
Proteazy nazywane s¹ te¿ peptydazami, enzymami proteoli-
tycznymi, hydrolazami peptydowymi, rozk³adaj¹cymi keratynê
zrogowacia³ych komórek (1). Proteazy katalizuj¹ rozpad wi¹za-
nia peptydowego (CO-NH) bia³ek i peptydów. Keratynazy nale¿¹
do proteaz i oznaczaj¹ w¹sk¹ grupê enzymów rozk³adaj¹cych
keratyny (1). Podczas procesu trawienia bia³ek najwa¿niejsz¹
funkcj¹ endoproteaz jest wytworzenie du¿ej liczby wolnych za-
koñczeñ peptydowych, na które mog¹ dzia³aæ egzoproteazy (1).
Proteazy s¹ wydzielane przez grzyby wówczas, gdy rosn¹
one na pod³o¿u zawieraj¹cym bia³ko jako jedyne Ÿród³o azotu
(3, 4). Obecnoœæ w pod³o¿u wolnych aminokwasów i jonów
amonowych hamuje natomiast ekspresjê genów koduj¹cych te
enzymy (1).
U wielu grzybów geny koduj¹ce proteazy wydzielane przez te
organizmy zorganizowane s¹ w du¿e rodziny genowe (1, 5, 6).
Szczególnie w przypadku dermatofitów, które maj¹ zdolnoœæ pe-
netrowania zrogowacia³ych struktur, wykorzystanie bia³ek otocz-
ki zrogowacia³ych komórek jako Ÿród³a azotu i wêgla mo¿e wy-
magaæ zastosowania kombinacji ró¿nych swoistych proteaz (1).
Dermatofity
Dermatofity s¹ w stanie wnikaæ do warstwy rogowej naskór-
ka, w³osów oraz paznokci i powodowaæ rozwój grzybic powierz-
chownych (2). Grzyby te wytwarzaj¹ enzymy, takie jak proteazy
i lipazy, które u³atwiaj¹ im penetracjê tkanek gospodarza, gdy¿
Adres do korespondencji:
Lek. med. Monika Kobierzycka
Katedra i Klinika Dermatologii, Wenerologii i Alergologii AM
ul. Cha³ubiñskiego 1, 50-368 Wroc³aw
tel. +48 71 784 22 86, 0503 403 889, e-mail: mkobierz@wp.pl
207
Monika Kobierzycka, Maria Cis³o
The role of enzymes in the pathogenesis of fungal infections
Mikologia Lekarska 2005, 12 (3)
Keratynazy wydzielane s¹ przez wiele dermatofitów, takich
jak: Trichophyton rubrum, Trichophyton mentagrophytes oraz
ró¿ne gatunki Microsporum, zw³aszcza Microsporum canis
i Microsporum gypseum, co mo¿e wyjaœniaæ ich du¿¹ zdolnoœæ
do zajmowania w³osów (7-10).
Wiele z tych enzymów umo¿liwia trawienie bia³ek macierzy
pozakomórkowej, takich jak kolagen, laminina i fibronektyna
(2). Nieliczne dermatofity, np. Microsporum gypseum, Tricho-
phyton mentagrophytes var. mentagrophytes i Trichophyton
verrucosum, wykazuj¹ tak¿e zdolnoœæ do trawienia elastyny.
Produkcja du¿ych iloœci elastazy przez te grzyby mo¿e wyja-
œniaæ ich wiêksz¹ wirulencjê podczas infekcji skóry w porówna-
niu z innymi dermatofitami (9).
stadium blastospory do stadium strzêpek oraz produkcja enzy-
mów (17-25).
Zmiana morfologii kolonii
Candida albicans jest w stanie odwracalnie zmieniaæ morfo-
logiê kolonii, co mo¿e wspomagaæ procesy adaptacyjne zarów-
no komensalnych, jak i wywo³uj¹cych infekcjê organizmów (19).
Poszczególne warianty morfologiczne kolonii Candida albicans
ró¿ni¹ siê m.in. iloœci¹ produkowanych enzymów, antygenowo-
œci¹ i opornoœci¹ na leki przeciwgrzybicze (26).
Wzrost w postaci strzêpek
Fosfolipazy dermatofitów
Candida albicans jest zdolny do wytwarzania pseudostrzê-
pek i strzêpek (20). Uwa¿a siê, ¿e rozwój dro¿d¿aka w postaci
nitkowatej zwi¹zany jest z jego wiêksz¹ zjadliwoœci¹ (26, 27).
Przejœcie od komórki p¹czkuj¹cej do postaci nitkowatej ma
miejsce przy braku sk³adników od¿ywczych w œrodowisku,
a zwiêkszona wirulencja postaci nitkowatej jest prawdopodob-
nie zwi¹zana ze zdolnoœci¹ strzêpek do trawienia i penetrowa-
nia tkanek gospodarza (20, 26).
Fosfolipazy s¹ heterogenn¹ grup¹ enzymów, które hydrolizuj¹
jedno lub wiêcej wi¹zañ estrowych w glicerofosfolipidach (11).
Lipazy i/lub fosfolipazy produkowane s¹ przez ró¿ne gatunki
Trichophyton, w t y m Trichophyton rubrum i Trichophyton men ta-
grophytes, a tak¿e Microsporum gypseum, Microsporum canis
i Epidermophyton floccosum (9, 12).
Odgrywaj¹ one wa¿n¹ rolê w wirulencji przez hydrolizê glice-
rofosfolipidów b³on komórkowych gospodarza, ale tak¿e s¹
prawdopodobnie odpowiedzialne za utrzymanie prawid³owej
funkcji b³ony komórkowej grzybów (9, 12). Równie¿ dzia³anie
hemolityczne takich grzybów, jak Trichophyton rubrum, Tricho-
phyton equinum, Trichophyton mentagrophytes i Trichophyton
verrucosum, mo¿e byæ zwi¹zane z ich aktywnoœci¹ fosfolipazo-
w¹. Pozostaje jednak niewyjaœnione, czy fosfolipazy te s¹ ele-
mentem aparatu litycznego grzyba, czy te¿ aktywuj¹ nieznany
enzym erytrocytów (12, 13). Fosfolipazy grzybów mog¹ tak¿e
prowadziæ do wyst¹pienia stanu zapalnego przez indukcjê ko-
mórkowej reakcji immunologicznej gospodarza i zwi¹zanej
z ni¹ migracji limfocytów, makrofagów, neutrofilów i komórek
tucznych do skóry. Z drugiej strony, hemolizyny produkowane
przez gatunki Trichophyton, z uwagi na toksycznoœæ dla komó-
rek gospodarza, mog¹ wp³ywaæ na os³abienie odpowiedzi im-
munologicznej (12).
Proteazy Candida albicans
Candida albicans produkuje proteazy aspartylowe, co spra-
wia, ¿e jest on bardziej ni¿ inne gatunki zaadaptowany do prze-
z w yciê¿ania barier gospodarza. Po raz pier wsz y proteazê aspar-
tylow¹ Candida albicans opisano w 1965 r. (22). Jak dot¹d ak-
tywnoœæ hydrolityczn¹ proteaz Candida albicans wykazano ju¿
w stosunku do wielu wa¿nych bia³ek, takich jak kolagen, keraty-
na, immunoglobiny i hemoglobina, oraz w stosunku do inhibito-
rów proteaz surowicy ludzkiej (28-32).
Adherencja i penetracja
Proteazy aspartylowe Candida mog¹ stanowiæ ligandy bia-
³ek powierzchniowych komórek gospodarza lub prowadziæ do
zmian ich budowy przestrzennej, powoduj¹c w ten sposób lep-
sze przyleganie dro¿d¿aków (1). Adherencja i migracja Candida
albicans przez œródb³onek naczyñ umo¿liwia mu dostêp do
macierzy pozakomórkowej i do ró¿nych narz¹dów (18, 33, 34).
Obecnoœæ na powierzchni komórek Candida albicans recepto-
rów bia³ek macierzy pozakomórkowej takich jak fibronektyna,
laminina i kolagen typu IV, pozwala na migracjê dro¿d¿aka
przez macierz pozakomórkow¹ (33, 35-37). Hemoglobina indu-
kuje ekspresjê receptorów bia³ek macierzy pozakomórkowej,
na powierzchni Candida albicans (36, 37). Penetracja macierzy
pozakomórkowej jest zwi¹zana tak¿e z degradacj¹ bia³ek
strukturalnych gospodarza, takich jak kolagen, keratyna, fibro-
nektyna, laminina i mucyna (28-30, 34, 38, 39).
Aktywnoœæ enzymatyczna dermatofitów a nasilenie choroby
Aktywnoœæ enzymatyczna dermatofitów wydaje siê determi-
nowaæ intensywnoœæ stanu zapalnego skóry (14). Wiadomo na
przyk³ad, ¿e szczep Trichophyton mentagrophytes var. interdigi-
tale, produkuj¹cy niewielk¹ iloœæ pozakomórkowej elastazy,
powoduje powstanie du¿o mniejszego stanu zapalnego, ni¿
szczep wykazuj¹cy du¿¹ aktywnoœæ elastolityczn¹ (2). Wykaza-
no te¿ korelacjê miêdzy aktywnoœci¹ kolagenazy i elastazy
a nasileniem grzybicy g³owy wywo³anej przez Trichophyton ton-
surans u po³owy badanych dzieci (15).
Produkcja enzymów ma miejsce we wczeœniejszych sta-
diach infekcji, co umo¿liwia patogenowi zdobywanie substancji
od¿ywczych i wnikanie do tkanek gospodarza. Jest ona nato-
miast zahamowana w momencie, gdy proste zwi¹zki wêgla,
azotu i siarki stan¹ siê dostêpne dla grzyba. Potwierdza to ko-
relacja miêdzy aktywnoœci¹ elastazy i kolagenazy a czasem
trwania grzybicy (15).
Wp³yw na system immunologiczny
Proteazy Candida mog¹ te¿ upoœledzaæ procesy obronne
gospodarza, m.in. zaburzaæ czynnoœæ leukocytów wieloj¹drza-
stych, wywo³ywaæ cytolizê makrofagów oraz rozszczepiaæ im-
munoglobuliny i bia³ka dope³niacza. Proteazy Candida bior¹
tak¿e udzia³ w rozwoju stanu zapalnego, poniewa¿ wytwarzaj¹
prozapalne cytokiny z ich prekursorów, aktywuj¹ proteazy go-
spodarza i inaktywuj¹ inhibitory proteaz (1, 27, 40, 41).
Candida albicans
Candida albicans mo¿e powodowaæ zarówno infekcje b³on
œluzowych, jak i grzybice g³êbokie oraz rozsiane infekcje cechu-
j¹ce siê znaczn¹ œmiertelnoœci¹ (1, 16).
Odkryto ju¿ wiele czynników wirulencji grzyba, takich jak
zdolnoœæ przylegania, zmiana fenotypu kolonii, przejœcie od
Ekspresja genów SAP
208
U Candida albicans obecnych jest szeœæ blisko spokrewnio-
nych sekwencji genowych, od SAP1 do SAP8, koduj¹cych wy-
Monika Kobierzycka, Maria Cis³o
Rola enzymów w patogenezie infekcji grzybiczych
dzielnicze proteazy (42). Model doœwiadczalnej infekcji wyka-
za³, ¿e podczas kolejnych stadiów wnikania Candida albicans
do naskórka ma miejsce postêpuj¹ca ekspresja genów SAP.
Rozwojowi wstêpnego obrzêku i oddzielaniu siê powierzchow-
nej warstwy korneocytów towarzyszy ekspresja SAP1 i SAP2,
wnikaniu komórek dro¿d¿aka do g³êbszych partii warstwy rogo-
wej – ekspresja SAP8, a wykszta³caniu siê strzêpek podczas
penetracji komórek Candida albicans do warstwy ziarnistej lub
g³êbszych – ekspresja SAP6 (43).
Odmiennie, wolne kwasy t³uszczowe wykazuj¹ niekorzystny
wp³yw na uk³ad immunologiczny przez hamowanie proliferacji
limfocytów, cytotoksycznoœci zale¿nej od komórek i fagocytozy
zale¿nej od receptorów (44). Lipazy mog¹ te¿ u³atwiaæ inwazjê
patogenów przez wp³yw na barierê naskórkow¹ (44).
Wp³yw czynników od¿ywczych
na wydzielanie enzymów przez grzyby
Spektrum enzymów wydzielanych przez grzyby zale¿y od
sk³adników od¿ywczych obecnych w pod³o¿u. Zale¿noœæ tak¹
wykazano w hodowlach grzybów dermatofitowych, dro¿d¿ako-
wych i pleœniowych (50-52). Zjawisko to ma istotne znaczenie
patogenetyczne, poniewa¿ w ró¿nych mikroœrodowiskach in
vivo dostêpne s¹ ró¿ne substraty potrzebne do wzrostu grzy-
bów (50). We wstêpnych stadiach infekcji dermatofitowych
wywo³anych np. przez Trichophyton rubrum nastêpuje odhamo -
wanie aktywnoœci proteolitycznej grzyba, jeœli w œrodowisku
brakuje wêgla, azotu lub siarki. Natomiast w œrodowisku boga-
tym w sk³adniki od¿ywcze, takie jak wêglowodany i aminokwa-
sy, dochodzi do zahamowania ekspresji proteaz (2). We wstêp-
nych stadiach infekcji Trichophyton rubrum wzrasta w postêpie
logarytmicznym. Jeœli grzyb osi¹ga fazê stacjonarn¹, produko-
wane proteazy mog¹ pobudzaæ odpowiedŸ gospodarza, prowa-
dz¹c do rozwoju objawów zapalnych (2).
Fosfolipazy Candida albicans
Lipolityczn¹ aktywnoœæ Candida albicans opisano ju¿
w 1966 r. (44). Ró¿ne odmiany morfologiczne kolonii Candida
albicans wykazuj¹ odmienn¹ aktywnoœæ fosfolipazow¹ (11).
Adherencja i penetracja
Produkcja lipazy i fosfolipazy przez Candida albicans wspo-
maga przyleganie dro¿d¿aka do komórek gospodarza oraz
u³atwia przenikanie przez jego tkanki (11, 45-47). Izolaty Can-
dida albicans, które wykazuj¹ najwy¿sze aktywnoœci fosfolipa-
zowe, najsilniej przylegaj¹ do komórek nab³onkowych gospoda-
rza i s¹ dla niego najbardziej patogenne (45).
Szczepy Candida albicans, które nie produkuj¹ fosfolipazy,
maj¹ znacznie mniejsz¹ zdolnoœæ do penetrowania komórek
nab³onkowych i œródb³onkowych gospodarza oraz powodowa-
nia rozsianej krwiopochodnej kandydozy (46, 47). Najwiêksza
aktywnoœæ fosfolipazowa wystêpuje w pobli¿u wzrastaj¹cego
koñca strzêpek, które s¹ zdolne do najbardziej skutecznej pe-
netracji tkanek (11).
Rola w leczeniu enzymów wydzielanych przez grzyby
Liczba niebezpiecznych dla ¿ycia zaka¿eñ grzybiczych wywo -
³ywanych przez patogeny oportunistyczne nadal roœnie. Zagro-
¿enie stwarzaj¹ przede wszystkim infekcje wywo³ane grzybami
dro¿d¿akowymi. Konieczne jest wiêc poszukiwanie skutecz-
nych metod leczniczych. Jednym z wiêkszych problemów tera-
peutycznych jest to, ¿e leki skuteczne wobec grzybów czêsto
wywo³uj¹ powa¿ne objawy uboczne u cz³owieka (44).
Fosfolipazy grzybów odgrywaj¹ istotn¹ rolê w aktywnoœci
przeciwgrzybiczej niektórych leków, takich jak np. nowe lipido-
we formu³y amfoterycyny B. ABLC – Amphotericin B Lipid Com-
plex – cechuje siê zwiêkszonym profilem bezpieczeñstwa
i skutecznoœci przeciwgrzybiczej w porównaniu z konwencjonal-
n¹ amfoterycyn¹ B. Jest to czêœciowo spowodowane selektyw-
nym uwalnianiem aktywnej amfoterycyny B w miejscach infek-
cji grzybiczej. Proces ten mo¿e mieæ miejsce dziêki dzia³aniu
fosfolipaz grzyba lub fosfolipaz pochodz¹cych z komórek go-
spodarza (11, 53).
Ró¿ne patogenne dla ludzi grzyby wydzielaj¹ te same lub
podobne enzymy, np. fosfolipazê B, dlatego enzymy te mog¹
stanowiæ potencjalny cel dzia³ania nowych leków przeciwgrzybi-
czych (11, 47). Obecnie wiadomo, ¿e proteazy aspartylowe
Sap1, Sap2 i Sap3 Candida kolonizuj¹cego b³onê œluzow¹ s¹
hamowane przez inhibitory proteazy HIV (54-56). Swoiste inhi-
bitory proteaz aspartylowych, wydzielanych zarówno przez
grzyby dro¿d¿akowe, jak i przez dermatofity, mog³yby siê wiêc
w przysz³oœci staæ nowymi obiektami dzia³ania leków przeciw-
grzybiczych.
Pozyskiwanie substancji od¿ywczych
Lipazy pozakomórkowe grzybów trawi¹ lipidy, które stano-
wi¹ dla nich Ÿród³o substancji od¿ywczych. Wspomagaj¹ one
w ten sposób wzrost grzyba na pod³o¿ach ubogich w wêglowo-
dany lub tych, w których lipidy s¹ jedynym Ÿród³em wêgla. Emul-
sje zawieraj¹ce lipidy stwarzaj¹ wiêc dogodne warunki do
wzrostu Candida albicans, a ich stosowanie w od¿ywianiu poza-
jelitowym grozi rozwojem infekcji wywo³anej przez ten orga-
nizm. Ryzyko to dodatkowo zwiêksza fakt, ¿e pacjenci wymaga-
j¹cy od¿ywiania pozajelitowego czêsto wykazuj¹ upoœledzon¹
odpornoœæ (44).
Wp³yw na inne mikroorganizmy
Jest tak¿e mo¿liwe, ¿e lipazy oddzia³uj¹ niekorzystnie na
inne mikroorganizmy gospodarza, zapewniaj¹c grzybom prze-
wagê selekcyjn¹ (44).
PrzekaŸniki
Produkty hydrolizy triacylogliceroli, takie jak diacyloglicerol
i wolne kwasy t³uszczowe mog¹ w organizmie gospodarza pe³-
niæ rolê wtórnych przekaŸników oraz regulowaæ transkrypcjê
genów (11, 44). Lizofosfolipidy, bêd¹ce produktem dzia³ania
fosfolipazy A2, indukuj¹ aktywacjê bia³kowej kinazy C, co mo¿e
przyczyniaæ siê do nieprawid³owej regulacji sygna³ów komórko-
wych (48).
Wp³yw na system immunologiczny
Piœmiennictwo
1. Monod M., Capoccia S., Lechenne B., Zaugg Ch.: Secreted proteases from patho-
genic fungi. Int. J. Med. Microbiol., 2002, 292, 405-419.
2. Weitzman I., Summerbell R.C.: The dermatophytes. Clin. Microbiol. Rev., 1995, 8,
240-259.
3. Monod M., Togni G., Rahalison L., Frenk E.: Isolation and characterisation of an
extracellular alkaline protease of Aspergillus fumigatus. J. Med. Microbiol., 1991,
35, 23-28.
4. Brouta F., Descamps F., Fett T., Losson B., Gerday C., Mignon B.: Purification and
characterization of a 43.5 kDa keratinolytic metalloprotease from Microsporum
canis. Med. Mycol., 2001, 39, 269-275.
Wiadomo, ¿e fosfolipazy ró¿nych drobnoustrojów s¹ silnymi
czynnikami indukuj¹cymi akumulacjê komórek zapalnych
i uwalnianie zapalnych mediatorów (11, 49).
209
Monika Kobierzycka, Maria Cis³o
The role of enzymes in the pathogenesis of fungal infections
Mikologia Lekarska 2005, 12 (3)
5. Descamps F., Brouta F., Monod M., Zaugg C., Baar D., Losson B., Mignon B.: Isola-
tion of a Microsporum canis gene family encoding three subtilisin-like proteases
expressed in vivo. J. Invest. Dermatol., 2002, 119, 830-835.
6. Brouta F., Descamps F., Monod M., Vermout S., Losson B., Mignon B.: Secreted
metalloprotease gene family of Microsporum canis. Infect. Immun., 2002, 70,
5676-5683.
7. Takiuchi I., Sei Y., Takagi H., Negi M.: Partial characterization of the extracellular
keratinase from Microsporum canis. Sabouraudia, 1984, 22, 219-224.
8. Apodaca G., McKerrow J.H.: Regulation of Trichophyton rubrum proteolytic activi-
ty. Infect. Immun., 1989, 57, 3081-3090.
9. Muhsin T.M., Aubaid A.H., al-Duboon A.H.: Extracellular enzyme activities of der-
matophytes and yeast isolates on solid media. Mycoses, 1997, 40, 465-469.
10. Tsuboi R., Ko I., Takamori K., Ogawa H.: Isolation of a keratinolytic proteinase from
Trichophyton mentagrophytes with enzymatic activity at acidic pH. Infect. Im-
mun., 1989, 57, 3479-3483.
11. Ghannoum M.A.: Potential role of phospholipases in virulence and fungal patho-
genesis. Clin. Microbiol. Rev., 2000, 13, 122-143.
12. Schaufuss P., Steller U.: Haemolytic activities of Trichophyton species. Med. My-
col., 2003, 41, 511-516.
13. Martin J.K., Luthra M.G., Wells M.A., Watts R.P., Hanahan D.J.: Phospholipase A2
as a probe of phospholipid distribution in erythrocyte membranes. Factors influ-
encing the apparent specificity of the reaction. Biochemistry, 1975, 14, 5400-
-5408.
14. Brasch J., Zaldua M.: Enzyme patterns of dermatophytes. Mycoses, 1994, 37, 11-
-16.
15. Abdel-Rahman S.M.: Trichophyton tonsurans exocellular protease expression:
correlation with clinical presentation in tinea capitis. Clin. Exp. Dermatol., 2002,
27, 268–271.
16. Rodier M.H., el Moudni B., Kauffmann-Lacroix C., Daniault G., Jacquemin J.L.:
A Candida albicans metallopeptidase degrades constitutive proteins of extracel-
lular matrix. FEMS Microbiol. Lett., 1999, 15, 177, 205-210.
17. Silva T.M., Glee P.M., Hazen K.C.: Influence of cell surface hydrophobicity on at-
tachment of Candida albicans to extracellular matrix proteins. J. Med. Vet. Mycol.,
1995, 33, 117-122.
18. Klotz S.A.: Fungal adherence to the vascular compartment: a critical step in the
pathogenesis of disseminated candidiasis. Clin. Infect. Dis., 1992, 14, 340-347.
19. Soll D.R.: High-frequency switching in Candida albicans. Clin. Microbiol. Rev.,
1992, 5, 183-203.
20. Gow N.A.: Germ tube growth of Candida albicans. Curr. Top. Med. Mycol., 1997, 8,
43-55.
21. Shimizu M.T., Almeida N.Q., Fantinato V., Unterkircher C.S.: Studies on hyaluroni-
dase, chondroitin sulphatase, proteinase and phospholipase secreted by Can-
dida species. Mycoses, 1996, 39, 161-167.
22. Hoegl L., Ollert M., Korting H.C.: The role of Candida albicans secreted aspartic
proteinase in the development of candidoses. J. Mol. Med., 1996, 74, 135-142.
23. Rózga A., Kurnatowska A.J., Raczyñska-Witoñska G., Loga G.: Ocena aktywnoœci
kwaœnej proteazy asparaginowej szczepów Candida wyizolowanych z jamy ustnej
od pacjentów z podwy¿szonym ryzykiem zaka¿enia grzybami. Wiad. Parazyt.,
2001, 47, 883-890.
24. Anna B.: Przyleganie grzybów dro¿d¿opodobnych do komórek ssaków. Post.
Mikrob., 1987, 26, 337-352.
25. Macura A.B.: Chorobotwórczoœæ grzybów dro¿d¿opodobnych, rozpoznawanie
i leczenie grzybic przez nie wywo³anych. Post. Derm., 1993, 10, 39-59.
26. Lane T., Garcia J.R.: Phospholipase production in morphological variants of Can-
dida albicans. Mycoses, 1991, 34, 217-220.
27. Batura-Gabryel H.: Aktualne pogl¹dy na oddzia³ywanie zaka¿enia grzybami z ro-
dzaju Candida na organizm cz³owieka. Nowiny Lek., 1995, 64, 15-19.
28. Kaminishi H., Hagihara Y., Hayashi S., Cho T.: Isolation and characteristics of col-
lagenolytic enzyme produced by Candida albicans. Infect. Immun., 1986, 53,
312-316.
29. Kaminishi H., Hagihara Y., Tanaka M., Cho T.: Degradation of bovine achilles ten-
don collagen by Candida albicans proteinase. J. Med. Vet. Mycol., 1988, 26, 315-
-318.
30. Hattori M., Yoshiura K., Negi M., Ogawa H.: Keratinolytic proteinase produced by
Candida albicans. Sabouraudia, 1984, 22, 175-83.
31. Kaminishi H., Tanaka M., Cho T., Maeda H., Hagihara Y.: Activation of the plasma
kallikrein – Kinin system by Candida albicans proteinase. Infect. Immun., 1990, 7,
2139-2143.
32. Ruchel R.: Properties of a purified proteinase from the yeast Candida albicans.
Biochim. Biophys. Acta., 1981, 659, 99-113.
33. Zink S., Nass T., Rosen P., Ernst J.F.: Migration of the fungal pathogen Candida al-
bicans across endothelial monolayers. Free Infect. Immun., 1996, 64, 5085-
-5091.
34. Macura-Biegun A., Macura A.B.: Interakcje grzybów Candida albicans z bia³kami
macierzy zewn¹trzkomórkowej – ich udzia³ w powstawaniu kandydozy. Mikol. Lek.,
1997, 4, 221-225.
35. Unger J., Tschesche H.J.: The proteolytic activity and cleavage specificity of fibronec-
tin-gelatinase and fibronectin-lamininase. Protein. Chem., 1999, 18, 403-411.
36. Yan S., Negre E., Cashel J.A., Guo N., Lyman C.A., Walsh T.J., Roberts D.D.: Specific
induction of fibronectin binding activity by hemoglobin in Candida albicans grown
in defined media. Free Infect. Immun., 1996, 64, 2930-2935.
37. Yan S., Rodrigues R.G., Cahn-Hidalgo D., Walsh T.J., Roberts D.D.: Hemoglobin in-
duces binding of several extracellular matrix proteins to Candida albicans. Identi-
fication of a common receptor for fibronectin, fibrinogen, and laminin. Free J. Biol.
Chem., 1998, 273, 5638-5644.
38. Morschhauser J., Virkola R., Korhonen T.K., Hacker J.: Degradation of human sub-
endothelial extracellular matrix by proteinase-secreting Candida albicans. FEMS
Microbiol. Lett., 1997, 153, 349-355.
39. Colina A.R., Aumont F., Deslauriers N., Belhumeur P., De Repentigny L.: Evidence
for degradation of gastrointestinal mucin by Candida albicans secretory aspartyl
proteinase. Infect. Immun., 1996, 64, 4514-4519.
40. Kaminishi H., Miyaguchi H., Tamaki T., Suenaga N., Hisamatsu M., Mihashi I., Mat-
sumoto H., Maeda H., Hagihara Y.: Degradation of humoral host defense by Can-
dida albicans proteinase. Infect. Immun., 1995, 63, 984-988.
41. Beausejour A., Grenier D., Goulet J.P., Deslauriers N.: Proteolytic activation of the
interleukin-1beta precursor by Candida albicans. Infect. Immun., 1998, 66, 676-
-681.
42. Borg-von Zepelin M., Beggah S., Boggian K., Sanglard D., Monod M.: The expres-
sion of the secreted aspartyl proteinases Sap4 to Sap6 from Candida albicans in
murine macrophages. Mol. Microbiol., 1998, 28, 543-554.
43. Schaller M., Schackert C., Korting H. C., Januschke E., Hube B.: Invasion of Can-
dida albicans correlates with expression of secreted aspartic proteinases during
experimental infection of human epidermis. J. Invest. Dermatol., 2000, 114, 712-
-717.
44. Stehr F., Kretschmar M., Kröger C., Hube B., Schäfer W.: Microbial lipases as viru-
lence factors. J. Mol. Catal. B. Enz., 2003, 22, 347-355.
45. Barrett-Bee K., Hayes Y., Wilson R.G., Ryley J.F.: A comparison of phospholipase
activity, cellular adherence and pathogenicity of yeasts. J. Gen. Microbiol., 1985,
131, 1217-1221.
46. Ibrahim A.S., Mirbod F., Filler S.G., Banno Y., Cole G.T., Kitajima Y., Edwards J.E. Jr,
Nozawa Y., Ghannoum M.A.: Evidence implicating phospholipase as a virulence
factor of Candida albicans. Infect. Immun., 1995, 63, 1993-1998.
47. Leidich S.D., Ibrahim A.S., Fu Y., Koul A., Jessup C., Vitullo J., Fonzi W., Mirbod F.,
Nakashima S., Nozawa Y., Ghannoum M.A.: Cloning and Disruption of caPLB1,
a Phospholipase B Gene Involved in the Pathogenicity of Candida albicans. J. Biol.
Chem., 1998, 273, 26078-26086.
48. Mirbod F., Banno Y., Ghannoum M.A., Ibrahim A.S., Nakashima S., Kitajima Y., Cole
G.T., Nozawa Y. Purification and characterization of lysophospholipase-transacy-
lase (h-LPTA) from a highly virulent strain of Candida albicans. Biochim. Biophys.
Acta, 1995, 13, 1257, 181-188.
49. Walker T.S, Brown J.S., Hoover C.S., Morgan D.A. Endothelial prostaglandin secre-
tion: effects of typhus rickettsiae. J. Infect. Dis., 1990, 162, 1136-1144.
50. Brasch J., Martins B.S., Christophers E.: Enzyme release by Trichophyton rubrum
depends on nutritional conditions. Mycoses, 1991, 34, 365-368.
51. Plomer-Niezgoda E., Baran E., Cis³o M., Hryncewicz-GwóŸdŸ A., Walów B.: Badanie
aktywnoœci enzymów hydrolitycznych wybranych grzybów pleœniowych i dro¿d¿a-
ków przy u¿yciu testu APIZYM. Mikol. Lek., 1998, 3, 157-164.
52. Plomer-Niezgoda E., Baran E.: Ocena aktywnoœci zewn¹trzkomórkowych enzy-
mów hydrolitycznych wybranych grzybów pleœniowych. Mikol. Lek., 1997, 3, 141-
-145.
53. Swenson C.E., Perkins W.R., Roberts P., Ahmad I., Stevens R., Stevens D.A., Janoff
A.S.: In vitro and in vivo antifungal activity of amphotericin B lipid complex: are
phospholipases important? Antimicrob. Agents. Chemother., 1998, 42, 767-
-771.
54. Gruber A., Berlit J., Speth C., Lass-Florl C., Kofler G., Nagl M., Borg-von Zepelin M.,
Dierich M.P., Wurzner R.: Dissimilar attenuation of Candida albicans virulence
properties by human immunodeficiency virus type 1 protease inhibitors. Immuno-
biology, 1999, 201, 133-144.
55. Gruber A., Speth C., Lukasser-Vogl E., Zangerle R. Borg-von Zepelin M., Dierich
M.P., Wurzner R.: Human immunodeficiency virus type 1 protease inhibitor attenu-
ates Candida albicans virulence properties in vitro. Immunopharmacology, 1999,
41, 227-234.
56. Munro C.A., Hube B.: Anti-fungal therapy at the HAART of viral therapy. Trends.
Microbiol., 2002, 10, 173-177.
Praca wp³ynê³a do Redakcji: 2004.12.21. Zaakceptowano do druku: 2005.06.07.
210
[ Pobierz całość w formacie PDF ]

Rola enzymów w patogenezie infekcji grzybiczych, Immunologia, Immunologia

Tematy