RozwĂłj fizyczny i motoryczny,

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
BIOMEDYCZNE PODSTAWY ROZWOJU I WYCHOWANIA
Moduł 1. Rozwój fizyczny i motoryczny
1) Wyjaśnij pojęcia „rozwój osobniczy (ontogenetyczny) i filogenetyczny"
Rozwój-proces
ukierunkowanych zmian, w którym dany obiekt przechodzi przez kolejne etapy
przemian, od stanów prostszych, mniej doskonałych, do bardziej złożonych, doskonalszych
(pod określonym względem).
Rozwój osobniczy (ontogenetyczny, ontogeneza)
-
proces przemian morfologicznych,
fizjologicznych, psychicznych w ciągu całego życia człowieka-od zapłodnienia komórki
jajowej przez plemnik do śmierci.
Dziedziną nauki zajmującą się rozwojem osobniczym i wpływem na jego przebieg różnych
czynników jest auksologia (auksein- gr. rosnąć, rozwijać się).
W rozwoju tym wyróżnia się następujące, wzajemnie ze sobą powiązane sfery, często o
różnej dynamice zmian:
- rozwój fizyczny (biologiczny)- morfologiczny, funkcjonalny, motoryczny;
- rozwój psychiczny- umysłowy, emocjonalny, moralny, duchowy;
- rozwój społeczny;
- rozwój seksualny.
Rozwój filogenetyczny (rodowy, filogeneza, antropogeneza)
- wieloetapowy proces
ewolucyjny, sięgający w głąb drzewa rodowego ssaków. Człowiek, w trwającym kilkadziesiąt
milionów lat procesie rozwoju rodowego, osiągnął swoisty przebieg ontogenezy.
2) Wymień okresy w rozwoju człowieka i podaj ich ogólną charakterystykę
Ze względu na charakter i dynamikę procesów biochemicznych N. Wolański wyróżnił w życiu
człowieka trzy etapy:
-
Progresywny (ewolucja)
-
przewaga zmian anabolicznych nad katabolicznymi, procesów
budowy nad rozpadem; obejmuje on okres wewnątrzłonowy, dzieciństwo i młodość (do 20- 25
r.ż)
-
Stabilizacji (transwolucja)
-
równowaga przemian biochemicznych u człowieka
dorosłego (do około 40- 45 r.ż)
-
Regresywny (inwolucja)
- przewaga zmian katabolicznych nad anabolicznymi, starzenie
się organizmu.
W pediatrii stosuje się najczęściej następujący podział?
I.
Okres wewnątrzłonowy (śródmaciczny, prenatalny),
który wynosi około 280 dni i dzieli się
na:
- Fazę zarodkową- do 8 tyg. ciąży;
- Fazę płodową-od 9 tyg. ciąży do porodu (38-42 tydzień ciąży)
ll.Okres zewnątrzłonowy (poza maciczny, postnatalny),
z podokresami:
- Noworodkowym - do 28 dnia życia;
- Niemowlęcym - do ukończenia pierwszego roku życia;
- Wczesnego dzieciństwa (poniemowlęcym) - 2 - 3 r.ż;
- Przedszkolnym - 4 - 6 r.ż;
- Młodszego wieku szkolnego - 7 - 10/12 r.ż (do wystąpienia pierwszych objawów
dojrzewania płciowego);
•
Czynniki wewnętrzne (endogenne)
1. Genetyczne
- determinanty rozwoju - już przy zapłodnieniu decydują o wielu właściwościach (płeć,
budowa).
2. Paragenetyczne
- nie genetyczne matki, związane z właściwościami środowiska wewnątrz macicznego - wiek
matki, kolejność porodu, metabolizm matki (choroby, leki, żywienie),
- hormonalne
Czynniki zewnętrzne (egzogenne)
1. Środowiskowe
- biogeograficzne - klimat, sezonowość, stan powietrza, gleby,
- społeczno-ekonomiczne - status społeczny (wykształcenie) rodziców, warunki bytowe
rodziny, miejsce zamieszkania, atmosfera w rodzinie
2. Styl życia i zachowania zdrowotne
- żywienie - pokrycie zapotrzebowania na energię i składniki odżywcze
- aktywność ruchowa
3. Choroby przewlekłe.
6) Wyjaśnij, co to jest akceleracja rozwoju fizycznego, jej przyczyny i skutki
Akceleracja rozwoju fizycznego
jest to zjawisko przyspieszania się naturalnego tempa rozwoju
dzieci i młodzieży w kolejnych pokoleniach (tzw. trend seksualny). Dotyczy głównie rozwoju
fizycznego i przejawia się osiąganiem w coraz wcześniejszym wieku określonych etapów
rozwojowych i wskaźników dojrzałości (m.in. wcześniejsze ząbkowanie, intensywniejszy
przyrost wysokości i wagi ciała wcześniejsze dojrzewanie płciowe). Zmiany te przypisuje się
wzrostowi poziomu kultury materialnej i poprawie warunków bytowych społeczeństw.
Przedmiotem licznych dyskusji jest hipoteza akceleracji rozwoju psychicznego.
7) Wyjaśnij, co oznacza termin „rozwój motoryczny" i omów czynniki go warunkujące
Motoryka, (motoryczność)
ludzka to całokształt czynności ruchowych człowieka czyli sfera
ruchowej aktywności człowieka, czyli wszystko, co dotyczy poruszania się człowieka
w
przestrzeni na skutek zmian położenia ciała lub poszczególnych jego części względem siebie.
Psychomotoryka
to zjawiska i procesy psychiczne związane z ruchową działalnością
człowieka, są one:
- jej przyczyną np. motywy działania
- towarzyszą stanom aktywności ruchowej, np. wrażenia
- skutkiem aktywności, np. emocje
Psychomotoryka do 3 r.ż
1.
Układ ruchu
Część bierna - kości, stawy, wiązadła
- wytrzymałość i elastyczność tkanek
- wzajemne proporcje szkieletu
Część czynna - mięśnie
- rozrost włókien mięśniowych
- doskonalenie struktury i unaczynienia
- innerwacja mięśni - wzrastanie zakończeń nerwowych w głąb włókien mięśniowych
2.
Układ nerwowy
-
dojrzewanie komórek nerwowych
A
- Dojrzewania płciowego (pokwitania) - około 10 - 15 lat u dziewcząt, 12 - 17 lat u chłopców;
- Dorosłości - do około 50 r.ż;
- Starzenia się i starości od około 50 r.ż.
W 1996 r. w Polsce przeciętny dalszy okres życia wynosił: dla noworodka płci żeńskiej -
68,1 lat; męskiej - 76,6 lat. Z powyższego zestawienia wynika, że dzieciństwo i młodość
obejmują przeciętnie 1/4 część życia człowieka, podczas gdy u większości ssaków tylko 1/10
część życia.
3) Wyjaśnij, co to jest rozwój fizyczny i jakie są jego aspekty (wzrastanie, różnicowanie i
dojrzewanie)
Rozwój
fizyczny
(biologiczny, somatyczny)
-
całokształt procesów biologicznych,
morfologicznych, obejmujących następujące aspekty:
-
wzrastanie
- proces zmian ilościowych, powiększanie się wymiarów i masy ciała przez:
rozrost (hipertrofia) i rozplem (hiperplazja - zwiększanie się liczby) komórek;
-
różnicowanie
- zmiany w strukturze komórek, tkanek, formowanie się kształtów proporcji
organizmu; są to zmiany jakościowe, charakterystyczne dla różnych okresów rozwoju, które
uzasadniają powiedzenie, że „dziecko nie jest miniaturą człowieka dorosłego";
-
dojrzewanie
- doskonalenie funkcji poszczególnych narządów, układów i organizmu jako
całości.
W rozwoju fizycznym można, zatem wyróżnić komponenty dotyczące:
- ciała (soma) - rozwój morfologiczny, somatyczny;
- funkcji organizmu, w tym: rozwój motoryczny (ruchowy) - pojawianie się nowych ruchów,
uczenie się złożonych czynności ruchowych, coraz bardziej celowe zachowania motoryczne i
większa sprawność fizyczna organizmu; rozwój zdolności do wysiłków fizycznych wydolności
fizycznej: te sfery rozwoju są powiązane z rozwojem psychicznym (u małego dziecka mówimy
o rozwoju psychomotorycznym).
4) Wyjaśnij, co oznaczają określenia: wiek rozwojowy, dymorfizm płciowy
Wiek rozwojowy
- biologiczny, fizjologiczny. Rzeczywisty poziom zawansowania
w
rozwoju, kryteria:
- Wiek morfologiczny, „wagowy, wzrostowy"
- Wiek kostny
- Wiek wtórnych cech płciowych
- Wiek zębowy
Dymorfizm płciowy (dwupostaciowość)
- Różnice między osobnikami płci męskiej i żeńskiej w zakresie cech płciowych pierwszo; -
drugo i trzeciorzędowych,
- Ujawniają się także odrębności w zachowaniach, pełnieniu ról społecznych, niektórych
właściwościach psychicznych,
- Zaznacza się już w okresie płodowym i wybitnie nasila się w okresie dojrzewania,
- Zdeterminowany genetycznie (odmienne pary chromosomów płciowych: XX- kobiety, XY-
mężczyźni, ale także wpływ obyczajów, tradycji, stylu życia, rodzaju pracy).
5) Omów czynniki wpływające na rozwój fizyczny
1
/
4
- wzrost wypustek i rozgałęzień -> (tworzenie się Synaps, elementów stykowych)
- dojrzewanie pola i warstwy kory mózgowej (Móżdżek koordynacja równowagi)
- myelinizacja komórek i włókien nerwowych (obrastanie otoczką tłuszczową - izolator stanu
pobudzenia)
Początek - najważniejsze dla życia części układu nerwowego
Zakończenie - dystalne części kończyn
3.
Funkcje zaopatrzenia tlenowego
-
układ krążenia, oddechowy...
4.
Trening, stymulacja ruchowa.
Osobnicza ewolucja motoryczności:
Okres płodowy:
- ruchy nieskoordynowane
Noworodek:
- nie poradność ruchowa,
- uogólnione reakcje ruchowe
- odruchy bezwarunkowe
Niemowlę:
- rozwój ruchów lokomocyjnych
- chwyt manipulacji
- rozrzutność ruchowa
Poniemowlęcy:
- doskonalenie ruchów
Przedszkolny:
- „złoty okres" - równowagi przedszkolnej
- nowe umiejętności
- niedoskonałość manualna
- rozrzutność ruchowa
- „dziecko doskonałe"
- wysoka sprawność
- ekonomia motoryczna
- nowe umiejętności -> sport
Młodszy szkolny:
Dojrzewania:
- „kryzys motoryczności" (mutacja)
- ociężałość ruchowa
- zanik harmonii ruchu
- niepokój motoryczny (dymorfizm płciowy)
Młodzieńczy:
- zakończenie rozwoju motorycznego
- motoryczność kobiet i mężczyzn
Wiek dorosły:
- motoryczność uboższa
- precyzja, ekonomia
- zależność od pracy i stylu życia
Starzenie się:
- zubożenie motoryki, stereotypy ruchowe
- niechęć do ruchów
- starcze niedołęstwo
8) Omów znaczenie aktywności fizycznej dla rozwoju i zdrowia człowieka
Aktywność fizyczna (ruchowa)
- wysiłek fizyczny, praca mięśni szkieletowych wraz z całym zespołem czynności w
organizmie
- kluczowy integrujący skład zdrowego stylu życia
Korzyści dla rozwoju i zdrowia dziecka
1. Stymulacja rozwoju
- fizycznego- wzrastanie, rozwój mięśni, układu krążenia, oddechowego, harmonia rozwoju,
- intelektualnego - poznawanie otoczenia, przedmiotów, zjawisk
- psychicznego - pokonywanie trudności, radzenia sobie ze zmęczeniem stresem, przeżywanie
sukcesów negatywnych porażek
- społecznego - relacje negatywnych innymi, współdziałanie, samokontrola negatywnych
grupie społecznej
2.Kompensacja negatywnych czynników współżycia
- uruchomienia
- nadmiar napięć
3.Adaptacja do różnych zmian środowiska
- fizycznego - zmian tempa wysokości
- społecznego
- hartowanie
4.Korekcja i leczenie wielu chorób, zaburzeń
- zapobiega wystąpieniu wielu zaburzeń
- zmniejsza ryzyko i opóźnia rozwój miażdżycy - obniżenie cholesterolu, ciśnienia tętniczego
krwi, - utrzymanie odpowiedniej masy ciała,
9) Wymień elementy układu ruchu, wyjaśnij, co to jest postawa ciała i jak zmienia
się
w
okresie życia człowieka
1. Układ ruchu
Część bierna - kości, stawy, wiązadła
- wytrzymałość i elastyczność tkanek
- wzajemne proporcje szkieletu
Część czynna - mięśnie
- rozrost włókien mięśniowych
- doskonalenie struktury i unaczynienia
- innerwacja mięśni - wzrastanie zakończeń nerwowych w głąb włókien mięśniowych
2. Układ nerwowy
- dojrzewanie komórek nerwowych
- wzrost wypustek i rozgałęzień -> (tworzenie się Synaps, elementów stykowych)
- dojrzewanie pola i warstwy kory mózgowej (Móżdżek koordynacja równowagi)
- myelinizacja komórek i włókien nerwowych (obrastanie otoczką tłuszczową - izolator stanu
pobudzenia)
Początek - najważniejsze dla życia części układu nerwowego
Zakończenie - dystalne części kończyn
3. Funkcje zaopatrzenia tlenowego - układ krążenia, oddechowy...
4. Trening, stymulacja ruchowa.
Postawa ciała
- indywidualne ukształtowanie ciała i położenie poszczególnych odcinków
tułowia i kończyn dolnych w pozycji stojącej
[ Pobierz całość w formacie PDF ]

RozwĂłj fizyczny i motoryczny,

Tematy