Rola i zadania, dysleksja - kurs ortograffiti, Moduł 3

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
auczyciele terapeuci
zapowied zmian
aa astrb
R
ola i zadania
le zbdoany dom mona rozebra i zbdoa od noa, ale le ychoanego czoieka nie da
si ychoa drgi raz.
Jan adysaw Dawid
Przygotowujc wystpienie na temat roli terapeuty,
postanowiamnajpierwzwrciuwagnakilkaistot-
nychproblemwszerszejnatury.Wzwizkuztymza-
daamsobiekilkapyta:
Jaki jest stan wiedzy na temat specjalnych po-
trzeb edukacyjnych osb ze specyficznymi trudno-
ciami w uczeniu si, w tym z syndromem dysleksji
rozwojowej?
Jak ustawa z 7 wrzenia 1991 r. zobowizuje
szkoy i odpowiednie placwki opiekuczo-wycho-
wawcze do tworzenia optymalnych warunkw kszta-
cenia uczniw ze specyficznymi trudnociami
wuczeniusi?
Czy szkoy oglnodostpne potrafi ksztaci
uczniw ze specyficznymi trudnociami w uczeniu
si,zaspokajajcichspecjalnepotrzebyedukacyjne,
rozwojowe,psychiczneitrafniedostosowujcwyma-
ganiadydaktyczneiwychowawcze?
Czy szkoy oglnodostpne posiadaj formalnie
okrelonywzorzecszkolnegosytemupomocypsycho-
logiczno-pedagogicznejwodniesieniudoucz-niwze
specyficznymitrudnociamiwczytaniuipisaniu?
Kto decyduje o koniecznoci udzielenia pomocy
psychologiczno-pedagogicznej uczniom ze specy-
ficznymitrudnociamiwuczeniusi,aktojejudzie-
la,wiadczcprofesjonalneusugiterapeutyczne?
Kim jest nauczyciel terapeuta, czy i na ile moe
samrozwizywaproblemypomocypsychologiczno-
-pedagogicznej osobom ze specyficznymi trudno-
ciamiwuczeniusi?
Stan pomocy
psychologicznopedagogicznej
Pomocterapeutycznawnaszymkrajujestrozpro-
szonainstytucjonalnieizrnicowanaorganizacyjnie.
Ma dugoletni tradycj wywodzc si z poradnic-
twa, a od lat siedemdziesitych XX wieku zagocia
w szkoach, przedszkolach, wietlicach rodowisko-
wych, domach dziecka i podobnych placwkach.
Wformiezespowkorekcyjno-kompensacyjnycheg-
zystuje ze zmiennym szczciem, w zalenoci
od kondycji owiatowych finansw. Manipulowanie
opiekipomocspecjalistycznjestszkodliwe,rzu-
tuje destrukcyjnie na jednostkowe losy ludzkie bez-
Biuletyn Polskiego Towarzystwa Dysleksji
1
nauczyciela terapeuty
bronnychwtejsytuacjidzieciimodziey.Czyktry
zdecydentwzastanawiasinadsamopoczuciempo-
zbawionychopiekiuczniw?Gdyczujsiopuszcze-
ni, cierpi z tytuu swoich niepowodze szkolnych,
gdy popadaj w zwtpienie wobec swoich moliwo-
ci, wobec moliwoci szkoy wkraczaj na drog
deprywacjipsychicznej,mwiczgoryczobezsen-
sie szkoy, a take i bezsensie wasnego ycia. yj
przeciewcigymlkuprzedkolejnymniepowodze-
niem, sprzeciwiaj si reguom ycia spoecznego,
nierealizujobowizkwszkolnych,awkonsekwen-
cjidesperackoopuszczajprogiszkoy.Owidecyden-
ci s odpowiedzialni za niedostateczne zaspokajanie
specjalnych potrzeb edukacyjnych i rozwojowych
omawianej kategorii uczniw. Warto, by przemwiy
do nich sowa pedagoga Jana Wadysawa Dawida:
le zbudowany dom mona rozebra i zbudowa
od nowa, ale le wychowanego czowieka nie da si
wychowa drugi raz.
iwstosownychaktachwykonawczychdoniejbraku-
je stanowiska terapeuty w grupie stanowisk pracow-
nikw pomocy psychologiczno-pedagogicznej,
ujtych w Rozporzdzeniu MENiS w sprawie zasad
udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-
pedagogicznej w publicznych przedszkolach,
szkoach i placwkach (Dziennik Ustaw z 2003 r.
nr 11 poz.114).Dotyczyto15.,wktrymmwisi
obszernie o stanowiskach pedagoga i psychologa
szkolnego, logopedy i doradcy zawodowego, wska-
zujc rol, cele i zadania zbiene ze spenianymi
obecnie przez kompetentnych terapeutw. W 7.
pkt.1.1.zbytoglnikowobrzmizapisokwalifikacjach
nauczyciela do prowadzenia zaj korekcyjno-kom-
pensacyjnych, skoro nie ma on dalszego rozwinicia
wewspomnianymwyej15.Natomiastw8niedo-
puszczalny jest brak zapisu o kwalifikacjach nauczy-
cieli do pracy w klasach terapeutycznych. Brak
konkretnegookreleniastanowiskaicharakterupracy
nauczycielaterapeutyuniemoliwiawypracowanieza-
oestatutowychjegodziaalnoci.Byobytorealne
tylkowwietlewytycznychprawaowiatowego.
Status prawny
nauczyciela terapeuty
Wiele osb zajmuje si prac korekcyjno-kom-
pensacyjniwyrwnawcz.Ichliczby,poziomukwa-
lifikacji oraz zasigu i charakteru dziaania nie da si
ustali. Posiadaj mniej lub bardziej profesjonalne
przygotowanie,uzyskanewrnymtrybieiwrnych
formach ksztacenia specjalistycznego. Na terenie
swoich placwek dziaaj czsto w pojedynk. Nie
wiadomo, jak radz sobie w kwestiach merytorycz-
nych, metodycznych, organizacyjnych, samokszta-
ceniowychidoskonaleniazawodowego.
Zapewne za stan taki odpowiada w pierwszej
kolejnoci: Karta Nauczyciela (Ustawa z dnia 26
stycznia 1982 z pniejszymi zmianami), ktra
w artykule 42 nie wymienia nauczyciela terapeuty
wtabelistanowisknauczycielskichidalejniewykazu-
je go wrd specjalistw zatrudnianych w szkoach
iplacwkach.Wustawieosystemieowiatyz1991r.
Uzasadnienie potrzeby udzielania
pomocy psychologicznopedago
gicznej
Bymwiorolinauczycielaterapeuty,nieodzow-
ne jest rozumienie koniecznoci zaspokajania spe-
cjalnych potrzeb edukacyjnych uczniw ze
specyficznymitrudnociamiwuczeniusi.
Uczniowie tacy wymagaj bardziej ni inni swo-
istego prowadzenia pedagogicznego. Cigle nowe,
rnorodne sytuacje dydaktyczne i wychowawcze,
przekraczajce stan aktualnych moliwoci poznaw-
czych, wydolnoci wysikowej i odpornoci na sytu-
acje trudne, wywouj u ucznia dyskomfort
poznawczy,emocjonalnyispoeczny.Pocztkowoza-
powiadaj niepowodzenia szkolne, a nieprzezwyci-
oneprowadzdoznacznegospadkuprzystosowania
2
Biuletyn Polskiego Towarzystwa Dysleksji
szkolnegoucznia.Zaawansowaneirozlegeniepowo-
dzenia w nauce szkolnej, powizane z wtrnymi na-
stpstwami pod postaci nieakceptowanych
zachowa spoecznych, spychaj uczniw na margi-
nes klasy, szkoy, staj si rwni pochy ku wyklu-
czeniu(ekskluzji).Takasytuacjarodzipytanianatemat
systemupolskiejowiaty:jakskuteczniechronidzie-
ci i modzie przed brakiem efektywnoci procesu
edukacjiijakimpomagawosiganiuoptymalnych
rezultatw?Niewystarczytuodpowied,iistniejce
przepisy to reguluj, bo cho s i ciesz, to nie wy-
starczaj, by satysfakcjonujco wyjaniay owo: jak
iktomaskutecznieksztaciipomaga?
Istotnego rozstrzygnicia wymaga odpowied
wskazujca, kto i kiedy dostrzega spadek przystoso-
wania szkolnego ucznia i docieka, z jakiego powodu
si on pojawia, chcc tej sytuacji zapobiec i chroni
wychowankaprzedjejniekorzystnymiskutkami.Kla-
syczneobjawyznanespowszechnie:uczeniewy-
konuje zada klasowych, zada domowych, stosuje
rozmaite uniki przed nimi, popada w sytuacje trudne
wychowawczo,zaskakujenieakceptowanymzachowa-
niem,apowdjegoszkolnejabsencjitowagary.Brak
waciwejinterwencjipedagogicznejtoczstodroga
do klski edukacyjnej i wychowawczej nie tylko sa-
megoucznia,aletakejegoszkoy,rodziny,rodowi-
skalokalnego.
Czsto wskazuje si na nauczycieli i rodzicw,
anawetsamegoucznia.Jednakdowiadczeniapoka-
zuj, e z wielu powodw nie zawsze tak jest. Znane
s fazy niepowodze niejawnych (ukrytych i masko-
wanych,gdyuczenakademwasnegowysikuiam-
bitnych stara pokonuje je) oraz jawnych,
dostrzeganych,boprzekraczajcychstanjegomoli-
woci,nioscyznacznybaganegatywnychskutkw.
Sprosta im moe tylko skuteczna interwencja psy-
chopedagogiczna, wsparta diagnoz eksploracyjn,
pierwotn psychoprofilaktyk i profesjonalnym do-
radztwem.Takiejroliizadaniezdoaspeninauczy-
cielprzedmiotowiec,pedagogczypsychologszkolny,
gdy kady z nich jest wystarczajco obciony na-
waem rnych zada i obowizkw dydaktycznych,
wychowawczych, doradczych i diagnostycznych
wwieluzespoachuczniowskich.
Natejpaszczyniemoezpowodzeniemdziaa
kompetentnynauczycielterapeuta,jakofachowiecod-
danysprawieudzielaniaspecjalistycznejopiekiipo-
mocy psychopedagogicznej. Chce ustrzec swoich
wychowankwprzedwykluczeniemipodnienadu-
chu,udzielajcwsparciawkadejtrudnejdlanichsy-
tuacjiedukacyjnej.Potrafidostrzegaichszczeglne
potrzebyztaktownymwyczuciem,stosowawaciwe
dziaania,utrzymujcstaninkluzji,czylinieustannego
wczaniaichzpowodzeniemwprocesedukacji.
Dr Jadwiga Jastrzb mwi o doniosoci roli nauczyciela terapeuty oraz
jego znaczeniu w procesie pomocy psychologiczno-pedagogicznej
Tkontekstowdlatematuwiodcegoczmo-
jejwypowiedzimonazwieczykonkluzjwpostaci
tezy:efektywnaskutecznoksztaceniaosbzespe-
cyficznymitrudnociamiwuczeniusi,wtymzsyn-
dromem dysleksji rozwojowej, wymaga oparcia si
napomocypsychologiczno-pedagogicznejtraktowa-
nej jako jeden z trzech filarw, wspierajcych jako-
ciowo reform polskiej szkoy. Pomoc ta musi by
wiadczonaznienaruszalnkonsekwencjprzezkom-
petentnego nauczyciela terapeut. Terapeuta za to
niepodwaalnyfundamentskutecznocitejopieki,bo
jako jedyny potrafi zrealizowa jej cele i zadania. By
mg efektywnie peni swoj rol, wymaga prawnie
Biuletyn Polskiego Towarzystwa Dysleksji
3
zagwarantowanego statusu zawodowego wrd sta-
nowisknauczycielskich.
mirygoramimogydonichaplikowaosobyzkwali-
fikacjami do pracy terapeutycznej, zajmujce si ni
na co dzie przez cile okrelone lata swojej dzia-
alnoci zawodowej. Tak te powinno by wspcze-
nie. Do miana kompetentnego terapeuty mgby
pretendowatenkto:
wadaoperatywnieinterdyscyplinarn,zintegrowa-
nwiedzmerytorycznimetodycznwzakresiedia-
gnozy psychopedagogicznej, terapii pedagogicznej,
poradnictwaterapeutycznego;
wykazuje wyksztacone na przestrzeni okrelonych
lat pracy umiejtnoci: diagnozowania, organizowa-
nia dziaa terapeutycznych, konstruowania progra-
mw dziaalnoci terapeutycznej, dostosowanej
do potrzeb, moliwoci i ogranicze uczniw o spe-
cjalnychpotrzebachedukacyjnych;
posiada wasny warsztat diagnostyczny i terapeu-
tyczny oraz dorobek w praktyce psychopedagogicz-
nej, pozytywn ocen pracy w roli nauczyciela
terapeuty,adekwatnistabilnsamoocen;
posiada ewidencj, dokumentacj, wytwory pracy
przypadkwobjtychpomocpsychologiczno-peda-
gogiczn: diagnozy wyjciowe, okresowe, kocowe,
globalnewrazzanaliziinterpretacj,programytera-
peutyczne, plany ich realizacji powizane z ewentu-
alnymiweryfikacjamiimodyfikacjami;
dysponujegabinetemterapii,ktryjestodpowiednio
umeblowany,wyposaonywniezbdnesprzty,rod-
kidydaktyczne,pomocespecjalistyczne,fachowlite-
ratur,dokumentacjrnychobszarwdziaalnoci.
Terapeuta wzorzec wasny
Kim jest terapeuta, jaki tworzy wzorzec wa-
sny i na ile go bezkompromisowo realizuje
,zale-
yodjegoosobowoci,wtymodtalentuipowoania
pedagogicznego, od profilu wyksztacenia, wiedzy,
umiejtnoci, kompetencji, systemu wartoci, jaki
wyznaje,odkreatywnociiaktywnociwasnej.Takim
kontekstemoperujwczasieautorefleksji,analizyli-
teratury,atakepodczaskontaktwzinnymiterapeu-
tami,gdymyl,kims,cosobreprezentuj,czego
potrzebuj,jakznimiwsppracowa.
erapeuta to specjalista
posiadajcy przygo-
towaniemerytoryczneimetodyczneorazumiejtno
organizacjiodpowiednichzajdlaosb,ktrymisi
zajmuje. Jego wyksztacenie opiera si na podsta-
wach psychopedagogiki, ktra ma cechy nauki sto-
sowanej i zajmuje si psychologicznymi aspektami
oddziaywa pedagogicznych na podmiot edukacji.
Jest wiadomy problemw szkolnych swoich
uczniw, szuka obszarw stwarzajcych szans ich
sukcesu,pobudzajcaktywno,motywacjiwytrwa-
o w przezwycianiu nadmiaru trudnoci. Jest
znawcmetoditechnikorazrodkwdiagnozyitera-
pii, ktre stosuje w taki sposb, by angaoway
uczniw w rozwizywanie okrelonych zada i wyko-
nywanie odpowiednich czynnoci, wpywajcych
naoczekiwanezmianyprzewidzianewprzyjtympro-
gramieterapeutycznym.Wswoichefektywnychdzia-
aniach wpywa na popraw ich umiejtnoci
szkolnych, sprawnoci psychomotorycznej, komuni-
kacjijzykowej,powodzeniawnauce,samopoczucia
izachowaniawszkoleorazpozani.Dzikitemuuczy
ichakceptacjiwasnychogranicze.
iano nauczyciel terapeuta
powinno nosi
wsobieokrelonwarto.Swegoczasunadawayj
trzystopniespecjalizacjizawodowej.Podokrelony-
ele pomocy psychopedagogicznej
Cele oglne i szczegowe
opieki i pomocy
psychologiczno-pedagogicznej, to tworzenie warun-
kw sucych zaspokojeniu specjalnych potrzeb
uczniw. Wskazuj terapeucie i jego uczniom drog
postpowania w postaci zada realizowanych przez
dobr odpowiednich czynnoci. Wypeniajc je, te-
rapeutaporuszasipornychpaszczyznach,przyj-
4
Biuletyn Polskiego Towarzystwa Dysleksji
mujc wiele rl, zgodnie z zakresem pracy, jak mu-
siwzwizkuztymwykona.
Z celu oglnego wynika kierunek i istota celw
szczegowych,operacyjnychizadapracyterapeu-
tycznej,gdyterapeutady,bydzieckonietylkolepiej
si uczyo, ale take, aby lepiej si rozwijao i byo
dobrzeprzygotowanedospenianiawymagaiocze-
kiwaspoecznych.
Cele szczegowe stanowice zadania dla
terapeuty i wyznaczajce jego role:
wyzwala u ucznia stan aktywnoci poznawczej
imotywacjidonauki,wywoujechuzyskiwaniasuk-
cesworazredukowanianegatywnychpostawwobec
szkoyisiebiesamego,
wdraauczniadozrozumieniawasnychtrudnoci
ipodjciastaraoskuteczneichpokonywanie,
rozwija w uczniu umiejtno samooceny, auto-
kontroliiautokorekty,
przygotowujeuczniadosprawnegofunkcjonowa-
nianatereniemacierzystejklasyzpoczuciemwasnej
wartoci, wiar w siebie i z zaufaniem wobec rodo-
wiskaszkolnegoidostartuwszkoachponadpodsta-
wowychwybranychwiadomieikrytyczniezuwzgld-
nieniemstanuwasnychmoliwoci,
usprawnia,korygujefunkcjeiprocesypercepcyj-
ne, motoryczne i psychiczne, zaangaowane w pro-
cesuczeniasiiprzyswajaniawiedzyszkolnej,
eliminuje lub znacznie minimalizuje zalegoci
inieprawidowociwwiedzyiumiejtnociachszkol-
nych, stanowicych baz do kontynuowania nauki
naposzczeglnychszczeblachksztaceniapodstawo-
wegoiponadpodstawowego.
ola
toistotnafunkcja,wanezadanieocharakte-
rze misji w okrelonym przedsiwziciu.
rzedsi-
wziciem
jest w tym przypadku pomoc psycho-
logiczno-pedagogiczna w postaci terapii pedagogicz-
nej, bdcej postpowaniem leczniczym, stosujcym
rnezabiegistymulujce,usprawniajce,korygujce,
kompensujcestanipoziomrozwojupsychomotorycz-
nego oraz osigni szkolnych, ktrego efektem staje
sipowodzenieszkolneucznia.
Funkcja
wtymprzed-
siwziciu rozumiana jest jako og czynnoci i ich
skutkwzwizanychzwykonywaniemzadazamierzo-
nych,aleinieprzewidzianych,ubocznych,niekiedyna-
wet niepodanych. Penienie funkcji niesie ze sob
zarwno szereg dozna pozytywnych, jak i
ryzykodoznaprzykrychztytuuporaek.Toryzykojest
wkalkulowanewkosztymisji,jakjestpomocpsycho-
logiczno-pedagogiczna.
adania
wytyczajokrelone
zakresy czynnoci, majcych wpyw na wywoywanie
podanychskutkw.
Czynnoci
szkoleinajprostsz,
celowjednostkdziaania,wskadktregowchodz.
Role terapeuty wraz z zakresem
zada i realizacj celw
psychoedukator
, gdy organizuje i prowadzi zajcia
korekcyjno-kompensacyjnedlaosbzespecyficzny-
mi trudnociami w pisaniu i czytaniu, pomaga im
w przezwycieniu istniejcego stanu, zabezpiecza
przedniepowodzeniamiszkolnymi,wspomagajcre-
konstrukcjwiedzyiumiejtnociprzedmiotowych
kinezyterapeuta i rehabilitant
,gdyusprawniamo-
toryk, doskonali grafomotoryk, chcc osign
optymalny poziom czynnoci manualnych i graficz-
nejstronypismaodrcznegoorazgdykorygujeposta-
wciaa
psychokreator
procesw stymulacji i usprawniania
rozwojupsychomotorycznego,gdydydoosigni-
ciajegosprawnocinaoczekiwanympoziomie
reedukator
, gdy w procesach korekty zaburze roz-
wojustosujezabieginaprawcze,awprocesachkom-
pensacji deficytw odkrywa i dostosowuje drogi
zastpcze,substytutydotychczasowychdrgistylw
dziaania
logoterapeuta
,jeelizajmujesiksztaceniemjzy-
kowym,wtymrozwojemmowywaspekcierozumie-
nia, artykulacji, ekspresji, rozwijaniem kompetencji
komunikacyjnych,spoecznych
Biuletyn Polskiego Towarzystwa Dysleksji
5
[ Pobierz całość w formacie PDF ]

Rola i zadania, dysleksja - kurs ortograffiti, Moduł 3

Tematy